In juli kwam de Europese Commissie met het 'Fit-for-55'-pakket. Een omvangrijk klimaatpakket met als doel de Europese broeikasgasuitstoot in 2030 te reduceren met 55 procent ten opzichte van 1990. En omvangrijk was het zeker: het betrof 12.000 pagina’s. Het punt op de horizon, 55 procent broeikasgasreductie in 2030, ligt vast in de Europese Klimaatwet. De bestemming is dus bekend: 2030, 55 procent reductie. Hoe de treinreis eruit gaat zien volgt uit het pakket.
door Ruud Schers
Ruud SchersVoor de watersector zitten er diverse relevante onderdelen in het pakket: regelgeving op vlak van hernieuwbare energie, energie-efficiëntie, verandering van landgebruik en bosbouw, regels omtrent de verdeling van inspanningen bij de CO2-reductie en de EU bossenstrategie.
Het ‘Fit-for-55’-pakket is een politiek gevoelig dossier. Mede onder druk van Nederland is het broeikasgasreductiedoel voor 2030 opgehoogd van 40 procent naar 55 procent. Consequentie hiervan is echter dat het EU-doel en het Nederlandse doel, zoals opgenomen in het Klimaatakkoord, uit de pas lopen. Hoe hiermee om te gaan ligt op het bordje van het nieuwe kabinet.
De komende periode kan er op alle onderdelen van het Fit-for-55 pakket input worden geleverd. Dit kan via het Haagse spoor waarbij contacten met de ministeries van belang zijn, of via het Brusselse spoor waarbij de route met name loopt via het Europees Parlement.
Ontwikkelingen
Door het voorgaand zou je bijna denken dat het klimaatbeleid volledig gevormd wordt door Brussel, Den Haag en de Europese hoofdsteden. Echter, graag zou ik uw aandacht willen vragen voor de invloed van 3 mondiale ontwikkelingen op ons klimaatbeleid.
- Een belangrijke vraag: Wie gaat de rekening betalen? Als je Brussel vraagt naar de betaalbaarheid, zal met name CO2-beprijzing daar een rol in spelen. De prijs per ton uitgestoten CO2 zal in grote mate bepalen hoe aantrekkelijk of onaantrekkelijk het is om CO2-uitstoot in te perken. Echter, het punt van carbon-leakage is hierbij van belang, waarbij producenten uitwijken naar derde landen en broeikasgasemissies dus niet worden teruggedrongen, maar louter verplaatst. Hiervoor heeft de EU het zogenoemde carbon-border-adjustment mechanism voorgesteld. Een CO2-heffing aan de grens. Hiervan is overigens al melding gemaakt bij de Wereldhandelsorganisatie, welke toeziet op een eerlijk handelsbeleid. Vraag is of het mechanisme in lijn is met het internationale handelsbeleid.
Echter, het grootste deel van de klimaatopgave zal gefinancierd moeten worden vanuit de lidstaten en niet vanuit de EU. En dan is draagvlak bij burgers heel erg van belang. Dat brengt me bij het 2e punt.
- In nationale en internationale media zagen we afgelopen week diverse artikelen over stijgende energieprijzen en hogere energierekeningen voor consumenten. Het spookbeeld van ‘gele hesjes’ en sociale onrust doemt dan al snel op bij Europese politici. Politici in meerdere EU-landen stellen vraagtekens bij het ambitieuze Brusselse klimaatbeleid, dat de hoge prijzen mede zou hebben veroorzaakt. Energieprijzen worden echter grotendeels bepaald door mondiale ontwikkelingen, zoals de olie- en gasprijzen, maar ook financieel-economische ontwikkelingen.
Met een economie die herstelt en weer volop graat draaien, is het vooruitzicht van hogere energieprijzen reëel. Subsidiering om de pijn te verzachten ligt voor de hand. Op dit moment is geld lenen goedkoop, zeker voor de Staat. Vraag is echter of dat zo blijft.
Bovendien zullen de corona-miljarden nopen tot budgetdiscipline en minder ongebreidelde uitgaven uit de Staatsruif. De rekening alsnog bij de burgers neerleggen kan het tapijt onder de klimaatplannen wegtrekken. Vraag is hoe draagvlak voor de aanstaande klimaatopgave behouden blijft. Politiek draait immers om het verhaal en draagvlak. Daarvoor is ook het 3e punt van belang.
- In november is de Klimaattop COP-26 in Glasgow, waar gesproken zal worden over de invulling van het Parijse Klimaatakkoord uit 2015. Hoe zit de rest van de wereld in de wedstrijd? Deze top zal een belangrijke graadmeter zijn voor hoe de rest van de wereld aankijkt tegen de Europese klimaatambities en met name het tempo waarin elk land deze wil verwezenlijken. China gaf bijvoorbeeld onlangs aan eigen tempo te willen volgen. Een speler van jewelste met 28 procent van de globale CO2-uitstoot.
Openstaande punten
Zoals gezegd, de bestemming van deze treinreis is bekend. Door Eurocommissaris Frans Timmermans is een voorstel gedaan hoe deze reis moet verlopen en langs welke stations dat gaat.
Openstaande punten zijn: Wie gaat het kaartje betalen en heeft iedereen in de trein zin in de reis? En hoe gaat de vervolgbestemming richting 2050 eruitzien?
Allemaal zaken die in de loop van 2022 helder zullen worden, zodat we binnen niet al te afzienbare tijd kunnen zeggen tegen elkaar: Jó utazás, Niezły wypad, oftewel Bon voyage!
Ruud Schers is beleidsadviseur Europa bij de Unie van Waterschappen