Ruimtelijke inpassing van dijken

Het dijkversterkingsprogramma HWBP is in volle gang. De opgave voor waterschappen en Rijkswaterstaat is groot: tot 2050 moet naar verwachting 1900 kilometer dijk worden versterkt. Daarbij komen verschillende dilemma’s naar voren. Eén van die dilemma’s is hoe de dijken ruimtelijk zo in te passen dat ze een meerwaarde bieden aan de omgevingskwaliteiten, en tegelijkertijd andere kansen meenemen in overleg met de omgeving. Hoe doen ze dat in het HWBP?

Bij dijkversterkingsprojecten zijn mensen vanuit verschillende disciplines en organisaties betrokken. De dijk is niet langer een lijnelement, maar wordt goed ingepast in de omgeving. Publieksparticipatie is daarbij van belang, maar hoe ga je om met de verschillende beelden die er bij het publiek en bij andere betrokken partijen bestaan? Er wordt een praktische benadering getoond hoe je dijkversterkingsprojecten laat slagen, maar ook wat er mis kan gaan in bijvoorbeeld omgevingsmanagement. Hoe kunnen we als dijkensector deze ervaringen goed met elkaar delen, zodat we hiervan leren?

De Wakkere Dijk is een multifunctionele rivierdijk. Er worden verschillende functies gecombineerd, waaronder waterveiligheid en recreatie. Bovendien is het een hoogwater-vluchtplaats voor grote grazers, zoals deze januari is voorgekomen. Naast waterveiligheid en natuur is ook met de cultuurhistorie van het Munnikenland rekening gehouden. Daar kruisen de grote rivieren de Nieuwe Hollandse Waterlinie, met slot Loevestein als nationaal icoon. Kees vertelt meer over de totstandkoming en inpassing van deze dijk met haar verschillende functies, en geeft daarbij onder andere leerpunten en ervaringen binnen dit project aan.

In 2015 en 2016 zijn in opdracht van Rijkswaterstaat een aantal alternatieven voor het versterken van de dijken rond Marken onderzocht. Hierbij is intensief samengewerkt met bewoners, waarbij inbreng is geleverd van meerlaagsveiligheid tot varianten voor dijkversterking. Nu de planuitwerking plaatsvindt kunnen we terugkijken wat deze wijze van participatie heeft opgeleverd voor de invulling en inpassing van de veiligheidsopgave.

Als onderdeel van de zuidelijke randmeerdijken is ook de kern van Spakenburg met daarin de oude haven versterkt. Hiervoor is een innovatieve opdrijvende waterkering toegepast die er voor zorgt dat dagelijks gebruik en aanzicht van deze historische oude haven zo veel mogelijk intact blijft. Bij hoog water vormt deze kering een scherm dat vanuit de kade omhoog komt. Ervaringen bij de inpassing van deze kering worden gedeeld en ook welke leerpunten aan de orde zijn gekomen. Hoe kun je op andere plaatsen met innovaties omgaan? Hoe betrek je bewoners?

Dijken hebben een landschappelijke waarde, die soms wel en soms nog niet wordt meegenomen in dijkversterkingsprojecten. Wat zijn deze waarden, en hoe herken je ze? Aan de hand van de rapporten ‘Kijk op de dijk’ en ‘Ruimtelijk perspectief dijken in Overijssel’ laten Marianne en Jan u zien hoe de ruimtelijke kwaliteit van dijken in beeld gebracht kan worden.

Korte koffiebreak

Wat zijn inpassingsvraagstukken die aan de orde zijn gekomen? Wat leren we uit de verschillende parallelsessies, mede gericht op de trits voor inpassing vanuit het HWBP?