H2O Premium

Stormvloedrampen en overstromingen spreken tot de vaderlandse verbeelding. Dit geldt bij uitstek voor de Sint-Elisabethsvloed van 1421, die veelvuldig werd geïnterpreteerd overeenkomstig de behoefte en smaak van de tijd. 600 jaar later geeft de legendarische watersnood aanleiding tot reflectie op het verleden én de toekomst. Hoe verhoudt beeldvorming van de ‘strijd tegen het water’ zich tot de realiteit van de snelle klimaatverandering? 

Zuid-Limburg ging afgelopen zomer kopje onder. Het water kwam van alle kanten. Dijkgraaf Patrick van der Broeck was volledig verrast. “Als we dit scenario in een crisistraining hadden gedaan, dan was ik weggelopen en had ik gezegd: wat een onzin! Dat gaat toch nooit gebeuren.” Het gebeurde wél en de Limburgse ramp was een wake-up call voor heel Nederland: de weersextremen worden veel extremer dan waarmee wordt gerekend in stresstesten en adaptatieaanpak. 

Li An Phoa uit Amsterdam droomt van drinkbare rivieren. Ze wandelt langs rivieren die vaak nog vervuild zijn om dat vergezicht met anderen te delen en hen tot actie aan te zetten. Dit jaar liep ze de IJssel af en presenteerde ze een boek waarin ze beschrijft wat haar drijft. “Als we de rivier ervaren, begrijpen we haar beter.”

Ruim twintig jaar is Hugo Gastkemper directeur van Stichting RIONED, de koepelorganisatie voor stedelijk waterbeheer. Vlak voor zijn pensioen, in februari volgend jaar, blikt hij terug én vooruit. ‘Niet alleen boven de grond is ruimte schaars, maar ook onder de grond.’

Dood hout in het water, een strook bomen langs de oever of het behoud van blokken vegetatie. Bescheiden ingrepen in beken en beekdalen kunnen het ecologisch functioneren ten goede komen. Maar in welke mate en onder welke omstandigheden? Van 2014 tot 2021 testten de waterschappen De Dommel, Aa en Maas en Brabantse Delta, Provincie Noord-Brabant en Wageningen Environmental Research verschillende maatregelen in het veld.

Boeren op Texel zijn door het onttrekkingsverbod volledig afhankelijk van neerslag. In droge zomers worstelen ze met watertekorten, met misoogsten en dalende inkomsten als gevolg. Nieuwe proeven op het eiland met ondergrondse zoetwateropslag zijn een belangrijke stap naar zelfvoorzienendheid. “We moeten klimaatadaptiever worden”, zegt Arnold Langeveld, akkerbouwer en voorzitter van LTO Texel.