H2O Podium

Na de verkiezingen worden bij de waterschappen coalities gevormd en coalitieakkoorden opgesteld. Maar het kan ook anders, stelt Constant van Kretschmar onder verwijzing naar het door alle fracties gedragen bestuursakkoord bij het Hoogheemraadschap van Delfland. Dat akkoord leidde in de achterliggende bestuursperiode tot 'een krachtig collegiaal bestuur'. "De grote uitdagingen waar de waterschappen voor gesteld staan is gebaat bij een brede bestuurlijke samenwerking."

De brief van minister Harbers van 25 november jl. aan de 2e Kamer met de titel ‘Water en Bodem sturend’ beoogt met structurerende keuzes houvast te geven aan partijen die plannen of beleid maken voor de korte termijn. Hiermee is een begin gemaakt op het gebied van water, bodem en ruimte. Nu nog een visie voor de lange termijn!

Waterschappers kennen de uitdagingen van de toekomst: klimaatverandering, mondiger burgers, uitstroom door vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt. En we weten: de waterwereld heeft volop innovaties nodig om deze uitdagingen aan te pakken, ook in de toekomst. Maar eerlijk is eerlijk: we weten ook dat de praktijk weerbarstig is. Hoe komt dat? En hoe kunnen we het beter doen? Renz Davits deed voor het Arbeidsmarkt & Ontwikkelingsfonds Waterschappen (A&O fonds Waterschappen) verkennend onderzoek naar de impact van de digitale transformatie voor werk, medewerkers en HR-beleid in de watersector. “Innoveren gaat niet vanzelf,” zegt hij, “Neem vernieuwen serieus en geef mensen de ruimte.”

In H₂O van februari 2023 staat een beschouwing over de besturen van waterschappen. Die worden na de verkiezingen op 15 maart minder rechts door het wegvallen van de geborgde zetels voor bedrijven en beperking van de boerenzetels, aldus de analyse. Johan Raap, 'bedrijfsgeborgde bestuurder', is kritisch over de wending en voelt zich geschoffeerd als zeer betrokken waterschapsbestuurder. 

Reinier van Zutphen, de Nationale Ombudsman en Arno Visser, de aftredend directeur van de Algemene Rekenkamer concludeerden afgelopen januari onafhankelijk van elkaar dat het openbaar bestuur vastloopt. De Ombudsman stelde dat de overheid in de uitvoering faalt en haar beloftes niet nakomt.

In H₂O nummer 1 van februari 2023 staat op pagina 37 een goede beschouwing van Katrien Smet (VMM) en Patrick Willems (KU Leuven) over de Belgische, meer specifiek de Vlaamse, situatie over hemelwaterberging, ook bij particuliere bebouwing. Daarmee wordt het drinkwater gebruik aanmerkelijk verminderd met ruim 35 liter (per dag per inwoner!). 

Dit jaar staan we stil bij de Watersnoodramp van februari 1953, nu 70 jaar geleden. We prijzen de Deltawerken, het antwoord op de ramp, die een robuuste verdediging vormen en het waterveiligheidsbeleid schragen. Toch wordt het beleid bijgesteld, nu na de ramp in juli 2021 toen door extreme regenval in België, Duitsland en Limburg stad, dorp en land onder water liepen met ingrijpende gevolgen.

‘Zoekt en gij zult vinden’. Een wijsheid die ook opgaat voor vreemde stoffen in water. Met de komst van steeds betere analysetechnieken ontdekten we sinds de jaren tachtig steeds meer nieuwe verbindingen in de Rijn en Maas en soms in het drinkwater zelf. Lompere industriële organische verontreinigingen als PAK’s en PCB’s waren destijds al goed in beeld en bleken gelukkig goed te zuiveren, maar met het bredere analysespectrum kwamen ook de lastig verwijderbare mobiele en polaire stoffen in beeld.

In het interview met minister Mark Harbers dat u in H₂O december aantreft, wordt de vraag gesteld: laat Mark Harbers zich de kaas van het brood eten door Hugo de Jonge? De bouwminister presenteerde 13 oktober de plannen voor de bouw van 917.193 woningen, waarvan bijna 420.000 in de laaggelegen en propvolle provincies Noord- en Zuid-Holland. Meteen rees de vraag: waar is de aangekondigde water- en bodemtoets gebleven? Is de dadendrang van bouwminister De Jonge waterminister Harbers te machtig? 

Geïnspireerd door een Kamerbrief van minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening probeert Phebe Kloos met hydrologen-in-spé water een stem te geven.

In H₂O nummer 10 van november 2022 staat op blz 40 onder ‘wateronderzoek‘ een aardige bijdrage over het effect van riooloverstorten op de waterkwaliteit. In de titel wordt helaas al meteen gezegd dat het effect daarvan beperkt is. Ik wil daar graag een paar kanttekeningen bij plaatsen.

Voor de Groningers lijkt het vrijwel onmogelijk om hun aardbevingsschade vergoed te krijgen. De verantwoordelijke partijen zijn moeilijk te overtuigen welke schade het gevolg is van de aardbevingen. Eén van de oorzaken is volgens Peter van der Gaag dat er onvoldoende kennis over de Groningse bodemprocessen is. Dat geldt voor bouwers maar ook voor waterschappen. Van der Gaag is geohydroloog en heeft veel onderzoek gedaan in het Groningse aardbevingsgebied en in het buitenland.

Zoals de autowereld concept cars heeft en de modewereld de catwalk, heeft ook de waterwereld podia voor avant-garde ontwerpers: de EO Wijers prijsvraag en de Architectuurbiënnale.

In H₂O nummer 10 van november 2022 staat op blz 25 onder ‘hoogstandje‘ een aardige bijdrage over gebruik van effluent, meer specifiek in akkerbouw voor de teelt van gewassen als aardappel en uien, maar ook in de fruitteelt voor groei van peren.

De naam is Ontboezeming en het is een ‘stout biertje’. “Niet vanwege de smaak en het uiterlijk van het bier, maar vanwege het gebruik van de reststromen”, zeggen de makers in deze H₂O. Dat zijn AquaMinerals en de Energie en Grondstoffenfabriek. Ze sommen op: bier gebrouwen van ultrapuur water uit Emmen, glas gemaakt van calciet, etiket bedrukt met vivianiet, label vastgeplakt met biopolymeer PHA en het 3D geprinte krat vervaardigd van een pasta met daarin cellulose, Kaumera en calciet. 

“Pfff, wéér zo’n ingenieur”, hoor je bestuurders soms verzuchten als een archetype specialist opnieuw zijn eendimensionale technische oplossing voor iets complex bepleit. Een timmerman ziet immers elk probleem als een spijker. De techniek is een bekend reservaat voor mensen met autistische trekjes. Hydrologen zijn er ook niet vrij van.

De gierende inflatie, nijpende schaarste en de krappe arbeidsmarkt zetten ook de wereld van de waterschappen en drinkwaterbedrijven op z’n kop. Ze zijn in een nieuwe werkelijkheid terecht gekomen en ‘dat vereist veerkracht en het vermogen snel te schakelen op basis van veranderende inzichten’, zegt Henk Brink, manager Strategie en Kwaliteit binnen het Drentse WMD Drinkwater, in deze H₂O.

Maarten Veldhuis, de 'Freek Vonk van het water', praat Phebe Kloos bij over het belang van de Veluwe als zoetwaterreservoir. "Het is het beste drinkwater van heel de wereld."