H2O
/Waternetwerk 
Indachtig de klassieker in waterschapsland ‘Geef ons heden ons dagelijks brood en af en toe een watersnood’, waren de hoogwaterweken rondom de jaarwisseling een zegen. De opeenvolgende stormen, aanhoudende regenval, afvoerpieken en hoge waterpeilen drukten ons opnieuw met de neus op de feiten: extreem weer wordt het nieuwe normaal.
Meer dan ooit moeten we over de toekomst van Nederland nadenken, met een aantal fundamentele keuzes die gevolgen hebben voor de lange termijn, stelt Marjolijn Haasnoot. De vraag daarbij is: wie stuurt wie en in welke mate?
Bestaande methoden om individuele chemicaliën te beoordelen kennen beperkingen. Voorgesteld wordt om maatregelen te richten op productie en markt, het aantal stoffen te verminderen en de vervanging van schadelijke stoffen te toetsen op milieueffecten en maatschappelijk nut.
Waterschap De Dommel wilde een nieuwe technische standaard voor zijn rioolwaterzuiveringen, gemalen en stuwen en sloot een raamovereenkomst procesautomatisering met drie aannemers. De samenwerking verliep goed, maar tot een verlenging van het contract kwam het niet. De afspraken waren niet goed genoeg vastgelegd, stelde het waterschap vast. Een casus waar waterschappen van kunnen leren.
Dit artikel presenteert de resultaten van twee studies die aantonen dat zowel de algemene perceptie als de gebruikservaringen van bewoners met vacuümtoiletten als waterbesparend alternatief overwegend positief zijn.
Opties die in zekere mate antwoord geven op toename van zeespiegelstijging en rivierafvoer, gaan nauwelijks in op de problemen met noodberging, verzilting en zoet water vasthouden en geheel niet op andere ruimtelijke problemen, betogen Dick Butijn en Wil Borm. Een oplossing die volgens hen wél een integraal antwoord kan geven op het palet van water- en ruimteproblemen is een tweede kustlijn in zee.
Effectrapportages zijn een effectief middel voor waterschappen om inzichtelijk te maken of ze effectief werken aan de realisatie van de doelen uit het Waterbeheerprogramma. Waterschap Drents Overijsselse Delta heeft het afgelopen jaar onder begeleiding van Witteveen+Bos en Ambient gewerkt aan de implementatie van dit effectrapportageproces onder de naam WBP-monitoringsproces.
De Nederlandsche Bank en kennisinstituut Deltares hebben in een nieuwe studie de financiële impact van grootschalige overstromingen vanuit de kust en rivieren onderzocht. Dit wetenschappelijke paper richt zich op financiële stabiliteit. Daarbij gaat het (kort gezegd) om de vraag of het financiële systeem schokbestendig is. Voor beleidsmakers en experts op het gebied van overstromingsrisico’s in de Nederlandse watersector schreven de onderzoekers een toelichting op het onderzoek.
De switch naar een andere bron dan zoet grondwater, maakt drinkwater wél duurder maar niet beter. Drinkwatervoorziening vraagt dan meer energie. En het leidt tot meer afval. Ook raken we de prikkel kwijt om onze bodem te beschermen. Het milieu zal er geen baat bij hebben. Bovendien valt te betwijfelen of het echt resulteert in minder verdroging. Voor aanpak daarvan staan waterschappen aan de lat, niet waterbedrijven.
Schone Rivieren, een samenwerking van IVN Natuureducatie en Stichting De Noordzee, streeft naar een zwerfafvalvrije rivierdelta in 2030. Dat gaat met de huidige aanpak van zwerfafval niet lukken, is de conclusie na vijf jaar grootschalig rivierafvalonderzoek. "De aanpak is veel te vrijblijvend en richt zich te weinig op het wegnemen van de oorzaken. Het is dweilen met de kraan open," zegt Joost Barendrecht, projectleider van het onderzoek.
In beleid en regelgeving wordt in kolommen gedacht. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij (LNV) kijkt milder naar stoffen die zo fraai ‘gewasbeschermingsmiddelen’ worden genoemd dan het ministerie van Infrastructuur en Water (IenW). In het drinkwaterbesluit heten ze dan ook gewoon pesticiden.
In de Tweede Kamer is nu een partij de grootste die de klimaatparagraaf in haar verkiezingsprogramma als volgt begint: “Al tientallen jaren worden we bang gemaakt voor klimaatverandering. Hoewel de voorspelde rampscenario’s - over de wereld die zou vergaan - door de jaren heen steeds extremer werden, is geen daarvan ooit uitgekomen.” En: “De Klimaatwet, het Klimaatakkoord en alle andere klimaatmaatregelen gaan direct door de shredder.” Het moet ook afgelopen zijn met die 'hysterische reductie’ van CO2, schrijft de PVV.
Stresstesten leiden nog te weinig tot de uitvoering van klimaatadaptatiemaatregelen bij stakeholders. Hoe krijgen we wél urgentiebesef in de risicodialoog? Door de uitkomsten van de stresstest te vertalen naar de maatschappelijke en economische impact.
Als laagste land houdt Nederland droge voeten met een uitgebreid complex van duinen, dijken, watergangen, sluizen en gemalen. Vooralsnog wil men dit systeem tot 2050 met extra zandsuppleties en dijkversterking blijven beschermen. Technisch kan dit, maar is het wel zo verstandig als op den duur een overstap naar een andere strategie volgt? Te lang opschalen zou een aanzienlijke 'regretmaatregel' kunnen blijken. Is het economisch niet beter om eerder over te gaan naar een lange termijn oplossing? Laten we meer vooruitkijken. Klimaatverandering vraagt om ingrijpende maatregelen.
Van de klimaatdoelen die de waterschappen zich hebben gesteld, komt energieneutraliteit in zicht, blijkt uit de toelichting op de Klimaatmonitor in H2O november. Het energieverbruik van de waterschappen daalde in een jaar tijd met 3,5 procent, terwijl het opwekken van duurzame energie uit bijvoorbeeld rioolwater aanzienlijk steeg. “Energie hebben we nu in de vingers”, zegt Hielke van der Spoel, senior beleidsadviseur waterketen bij Waterschap Rivierenland. Ergo: In 2025 zijn de waterschappen energieneutraal.
De kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater is niet goed. De doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) worden niet gehaald, de drinkwaterbedrijven moeten steeds meer zuiveren en we vinden regelmatig 'nieuwe', opkomende stoffen zoals Per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS). Om dit probleem op te lossen moet er een aantal (Europese) regels worden aangepast. Door internationale onderzoeksinstellingen, universiteiten en drinkwaterbedrijven wordt al enige jaren gepleit voor een aantal verbeteringen. Dit artikel beschrijft welke aanpassingen in regelgeving nodig zijn en hoe er aan gewerkt wordt om dit te bereiken.
Als je als onderzoeker veel bezig bent met klimaatverandering heb je niet altijd een blijde boodschap te verkondigen, vooral als het gaat over de klimaatgevolgen en de noodzaak en mogelijkheden voor aanpassen (klimaatadaptatie). Tegelijkertijd weten we, onder andere uit het recente IPCC-assessment, dat adaptatie al plaatsvindt en ook zin heeft. De snelheid en schaal waarmee dit gebeurt, loopt echter achter bij de snelheid van de klimaatverandering.
De waterschappen voelden zich bij de verkiezingen in maart dit jaar een beetje tweederangs ten opzichte van de provincies. In een evaluatie noemden ze daarvoor vooral praktische punten zoals het telproces, de communicatie met de Kiesraad en verouderde software. Valt er ook meer inhoudelijk wat te zeggen over de waterschapsverkiezingen? Manita Koop, werkzaam voor Delfland, en Hans Vollaard, politicoloog aan de Universiteit Utrecht, signaleren beiden de rol van gebrek aan kennis en interesse bij kiezers. Hoe dat op te lossen?
Landgebruik kan via de kleine waterkringloop het lokale klimaat direct beïnvloeden. Dit wordt in beleid vaak nog niet meegenomen. Meer onderzoek is nodig naar interacties tussen land en atmosfeer en de uitwerking daarvan op specifieke beleidsvraagstukken.
Het bepalen van schades door inundatie is een belangrijk onderdeel van datagedreven waterveiligheid. Hiervoor bestaan er twee instrumenten: de WaterSchadeSchatter (WSS) en de Schade- en Slachtoffer Module (SSM). Beide instrumenten zijn vergeleken, waarbij duidelijke verschillen naar voren kwamen.
We hebben Nederland met elkaar erg ingewikkeld gemaakt. Door steeds zorgvuldiger alle ambities en belangen te willen wegen lopen we langzaam vast. Absoluut met goede bedoelingen, maar zoals bekend: de weg naar de hel is geplaveid met goede bedoelingen.
PODIUM
Podium is een platform voor opinies, blogs en door waterprofessionals geschreven artikelen (Uitgelicht). H2O draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze bijdragen, maar bepaalt wel of een bijdrage in aanmerking komt voor plaatsing. De artikelen mogen geen commerciële grondslag hebben.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.