Vanuit het Waterschapshuis, en meer specifiek het programma Innovatie & Transformatie, is in 2019 de leerlijn digitale transformatie voor managers opgezet. Dit is een leertraject waarin de waterschappen kennis maken met de digitale transformatie. Inmiddels doen de waterschappen volop mee en blikt Nuala Burns, opleidingsspecialist Digitale Transformatie bij het Waterschapshuis, terug op de ontwikkeling en uitvoering van deze leerlijn.
Er zijn leerlijnen (in ontwikkeling) voor drie verschillende doelgroepen. De eerste leerlijn was de leerlijn voor managers, op het moment (voorjaar 2022) start de leerlijn voor bestuur en de leerlijn voor uitvoerend personeel staat gepland voor de tweede helft van 2022.
Nuala vertelt: "De opdrachtgeverstafel van het Waterschapshuis (hWh) heeft in 2019 het startschot gegeven voor de leerlijn digitale transformatie. Het bestuur sprak de wens uit meer aandacht te willen geven aan digitale transformatie, en met name aan het effect daarvan op de waterschappen. We zijn zowel met waterschappen, als met externe experts, om de tafel gegaan en hebben input verzameld. Daarmee hebben we de inhoud van de leerlijn opgebouwd. We besteden zowel aandacht aan de 'harde kant' van deze transformatie zoals technologische ontwikkelingen en datagedreven werken alsook de 'zachte kant' zoals digitale ethiek, 21e eeuwse vaardigheden en digitaal leiderschap.
Tijdens de ontwikkeling van de leerlijn werden we geconfronteerd met de Corona-crisis en de lockdowns. Dat heeft ook effect gehad op hoe de leerlijn is vormgegeven: met webinars en online ontmoetingsmomenten, zodat je makkelijk met elkaar over de inhoud in gesprek kan. Verschillende waterschappen, bijvoorbeeld Vechtstromen en Rijn en IJsel, hebben in de zomer van 2020 een eerste pilot in deze vorm doorlopen. In het voorjaar van 2021 zijn de drie Brabantse Waterschappen en waterschap Rivierenland uiteindelijk als eersten gestart met de daadwerkelijke leerlijn."
Nuala Burns
Learning by doing
De leerlijn is tijdens de implementatie steeds bijgesteld aan de hand van nieuwe inzichten. Volgens Nuala is de kracht van het programma Innovatie & Transformatie, en ook van de leerlijn, aanpassingsvermogen en flexibiliteit. Door te blijven evalueren en aanpassen werd de leerlijn steeds sterker neergezet.
Nuala: "Het is niet zo dat de vorm in beton gegoten is, en dat het dan voor altijd zo blijft. Er zijn altijd goede ervaringen, maar ook altijd leerpunten. En die proberen we dan bij het volgende waterschap weer aan te scherpen. Soms heb je een sessie die heel goed loopt, maar soms denk ik ook: dat had net even beter gekund. En ik ben zelf pas sinds september 2021 in deze functie aangehaakt: dan giet je er ook altijd een eigen sausje over. Uiteindelijk gaat het om het gesprek. Maar ondersteunende tools, zoals inzet van actuele cases, Mentimeter om iedereen te betrekken en Mural om gedachten vast te leggen, kunnen een online werksessie net dat extra beetje kracht geven."
Thema's en opbouw van de leerlijn voor managers
De waterschappen doen al volop mee
Ook al is de leerlijn tot stand gekomen door een vraag vanuit de besturen, daarmee was nog niet alles rond qua beslissingen en organisatie zodat managers ook daadwerkelijk de leerlijn doorlopen. Dat kost tijd. Maart 2022, hebben vijf waterschappen de leerlijn helemaal doorlopen. Er zijn acht waterschappen in de periode van december 2021 tot en met februari 2022 gestart. En een aantal staan nog in de startblokken, of koppelen de leerlijn aan een ander intern traject (zoals een management-development programma of organisatieontwikkeling).
Nuala: "We hoopten dat al meer waterschappen in 2021 van start zouden gaan, maar de praktijk leert dat er tijd nodig is. De urgentie ontbreekt, interne voorlopers krijgen er niet altijd de handen voor op elkaar of andere trajecten krijgen voorrang. Een mooi voorbeeld daarvan is waterschap Limburg, die hadden met de hoogwaterproblematiek van afgelopen jaar natuurlijk heel wat anders op hun bordje. Dan is er gewoon niet de aandacht voor. En je vraagt ook best wat van iedereens agenda. Dan vraagt het in mijn optiek ook van hWh om mee te bewegen en te kijken hoe we – vanuit een basis - wél voor elkaar krijgen dat er aandacht is voor de digitale transformatie. Dit doen we door aan te passen en mee te bewegen met bijvoorbeeld een kortere of aangepaste vorm van de leerlijn."
Digitale transformatie: ICT-feestje, ver van mijn bed?
Nuala merkt soms bij deelnemers een gebrek aan urgentie: mensen zien niet altijd de impact die de digitale transformatie op hun werk kan en gaat hebben. Soms speelt er ook gebrek aan intrinsieke motivatie, omdat er vanuit het bestuur of management besloten is dat een waterschap deelneemt. Voor veel mensen voelt de digitale transformatie, onterecht, nog als een “ver van mijn bed show”.
Nuala: "Tijdens een interactiemoment over technologische ontwikkelingen hoorde ik een deelnemer zeggen dat de digitale transformatie geen effect had op zijn werk. Dat was iemand van bedrijfsvoering! Bedrijfsvoering is juist, bij uitstek, één van de takken die enorm kan profiteren van de opties die de digitale transformatie biedt. Ook omdat het iets anders van je medewerkers vraagt. Mijn doel is dan niet te gaan overtuigen, maar juist het gesprek op te zoeken. En dat gesprek over perspectieven, dat is heel interessant."
“Digitale transformatie is niet alleen een ICT-feestje meer. Als we dat collectieve gevoel wat meer krijgen, dan zijn we alweer een stap verder. Het is een onderwerp waar je niet om heen kan.”
De digitale transformatie gaat om meer dan technologie
Maatwerk voor ieder waterschap
Hoe de leerlijn precies doorlopen wordt is maatwerk, over de details en invulling gaat elk waterschap zelf. Nuala: "Thematiek en vorm, daar moet je in blijven leren. Wat past op welk moment? We hebben een soort basis bedacht, met een kick-off, interactiemomenten over een specifiek thema met de webinars als ondersteuning en een afsluiting. Maar verder is het aan elk waterschap om te kijken of dat bij hen past. Het ene waterschap heeft 16 managers, die kunnen makkelijk met elkaar in gesprek gaan. Maar sommige waterschappen doen ook samen mee aan de leerlijn, zoals Schieland en Krimpenerwaard en Rijnland, dan zit je met een groep van 60 managers. Dat is een hele andere intensiteit. Dan is steeds de vraag, hoe zet je het neer? Dat is ook het leuke, tot nu toe is eigenlijk elke kick-off anders geweest. In de “intake” van de leerlijn, vaak met de CDO en een adviseur leren & ontwikkelen, kijken we samen hoe we de leerlijn passend kunnen afstemmen op hun wensen."
De rol van het Waterschapshuis binnen de samenwerking
Dat afstemmen met de waterschappen is fundamenteel voor hoe Nuala met de waterschappen samenwerkt. De rol van hWh is echt die van facilitator en begeleider. Het gaat om de waterschappen zelf, zij zijn degene die verantwoordelijkheid (moeten) dragen voor de uitvoering en opvolging van de leerlijn.
Nuala bereikt dat door haar houding en manier van samenwerken: "Ik heb een duidelijke opdracht vanuit hWh, en dus de waterschappen, en er ligt een basis voor de leerlijn, maar het is altijd zo dat ik de wensen en behoeften van het betreffende waterschap volg. Ik ben hier ter ondersteuning van hen. Dus ik stel me dienstbaar op, wel met grenzen natuurlijk, maar ik zet altijd hun vraag voorop. Ik ben de facilitator. We hebben allerlei formats en ideeën liggen, maar als ze iets anders willen, dan sta ik daarvoor open. Naar mijn idee werkt dat goed; ik merk dat op die manier het contact soepel loopt en we elkaar kunnen aanspreken. Uiteindelijk zijn zij onze klant dus het is ook niet gek dat hun wensen centraal staan!"
HOE IS DE LEERLIJN DIGITALE TRANSFORMATIE OPGEBOUWD?
De leerlijn is ontwikkeld om (basis) kennis op te doen over digitale transformatie, het gesprek binnen het waterschap te voeren over alle ontwikkelingen die spelen en elkaar te vinden in een gemeenschappelijke taal/beeld.
In de leerlijn komen een vijftal thema's aan bod: technologische ontwikkelingen, data-gedreven werken, digitale ethiek, digitaal leiderschap en 21e eeuwse vaardigheden. Deze thema's zijn naar voren gekomen uit pilots en interviews en gesprekken met experts (binnen en buiten de watersector). De leerlijn is via het concept van blended learning tot stand gebracht. Via masterclasses in de vorm van online webinars kunnen de deelnemer inspiratie en kennis op doen rondom een specifiek thema. Daarna volgen interactiemomenten (online of fysiek) om met elkaar het gesprek aan te gaan en samen te leren.
De leerlijn start idealiter met een (live) kick-off waarin samen verkend wordt wat digitale transformatie is en wat dit betekent voor de watersector. Daarna volgen er afwisselend interactiemomenten rondom bovengenoemde thema’s, waarbij de deelnemers vooraf de webinars kunnen kijken. De leerlijn wordt afgerond met een afsluitende bijeenkomst waarin we gezamenlijk lessen trekken uit datgeen we geleerd en besproken hebben en waarin we vooruitkijken naar de toekomst en (mogelijke) vervolgstappen.
Hoe de kick-off, interactiebijeenkomsten en afsluiting precies vorm krijgen, hangt af van de wensen en behoeften van het betreffende waterschap.
De leerlijn voor bestuur wordt op deze zelfde wijze ingericht qua thematiek, maar is compacter en meer toegespitst op de vragen en uitdagingen van het bestuur. De leerlijn voor medewerkers staat nog in de kinderschoenen; deze leerlijn zal concreter en meer toegepast zijn zodat waterschappers zelf in hun dagelijks werk hierop aan kunnen haken.
Dit artikel is geschreven door Clara Kuindersma (Trainee Marketing & Communicatie) mmv Nuala Burns (Opleidingsspecialist Digitale Transformatie)
Vragen over de leerlijn of de samenwerking met de waterschappen?
Die kun je stellen aan Nuala via
De bijdragen aan de rubriek UITGELICHT zijn voor rekening van de auteurs. H2O heeft geen bemoeienis met de inhoud, behoudens de beoordeling of de bijdrage in aanmerking komt voor plaatsing in deze rubriek. De artikelen hebben geen commerciële grondslag.
