Ze waren koud aangetreden of de nieuwe bestuurders van Wetterskip Fryslân kondigden voor 2020 een flinke verhoging van de tarieven aan. De tekorten zijn te hoog opgelopen in Friesland. En Wetterskip is niet het enige waterschap dat in last is.
door Bert Westenbrink
H2O juni Waterschap Noorderzijlvest heeft de heffing voor ingezeten dit jaar met 25,8 procent verhoogd. Dijkgraaf Bert Middel legde in de krant uit waarom: intensieve investeringen in waterveiligheid en de klimaatverandering die sneller gaat en ernstiger is.
Ook waterschap Rivierenland heeft zorgen. Dijken met een lengte van 550 kilometer langs Rijn, Waal en Lek moeten worden versterkt. Nieuwe berekeningen zeggen: de eerste dijkversterkingen vallen duurder uit dan de ramingen uit het Hoogwaterbeschermingsprogramma.
Er wordt gekeken naar versobering en innovatieve technieken om versterking betaalbaar te houden, maar toch: dure dijken zetten de schuldpositie van het waterschap verder onder druk. In de media zei Rivierenland-bestuurder Andries van der Netten van Stigt aan het begin van dit jaar: als de waterschapslasten eerder omhoog waren gegaan, hadden we nu niet zo’n groot probleem.
Netto-schuldquote
In totaal hebben 6 van de 21 waterschappen een netto-schuldquote van meer dan 300 procent. Tot 250 procent geldt als acceptabel. Vechtstromen zit op 367 procent, Rijn en IJssel op 420. Bij Delfland slokken kapitaallasten 40 procent van de begroting op.
De schuldpositie van waterschappen is een stuk hoger dan bij andere overheden. Consultant Robert van Cleef vindt dat zorgelijk, zegt hij in H2O van juni. Zeker als hij daarbij vaststelt: de schulden worden maar niet afgebouwd.
Niet nieuw
De kritiek is niet nieuw. Al langer wordt vanaf de zijlijn gewaarschuwd voor de schuldpositie van de waterschappen, ook al hebben ze de naam risicomijdend en solide te zijn, met de positieve beoordeling van de OESO in 2013 over het robuuste bekostigingssysteem van de waterschappen als bevestiging. En ook in deze H2O zegt huisbankier NWB Bank geen risico te zien in een oplopende schuldenlast.
Reden is de lage rente. Met slim herfinancieren kun je de kapitaallasten binnen de perken houden en hou je vrije ruimte binnen de begroting, zegt de bank.
Voldoende?
Maar wat als de rente gaat stijgen? Bovendien: veilig houden van onze delta wordt steeds duurder. In de jaren 2019-2022 investeren de waterschappen € 5,8 miljard in hun infrastructuur. En nog eens € 100 miljoen extra per jaar voor klimaatadaptatie. De vraag is: is dat voldoende?
Op klimaatverandering is geen peil te trekken. Nóg een kurkdroog jaar, en er doemen zomaar nieuwe en niet voorziene investeringsvraagstukken op. Dan kan een waterschap het zich niet veroorloven om te zeggen: sorry, geld is op.
Bert Westenbrink is hoofdredacteur van H2O en schrijft het redactioneel in het vakblad
MEER INFORMATIE
Lees in H2O juni het artikel 'Dijken verhogen, schulden indammen' of de online versie:
Help! De waterschappen staan rood. Dieprood.
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.