‘Neem burgers serieus, beslis niet over de hoofden heen, richt een proces in dat daarvoor ruimte geeft.’ Dat zegt deltacommissaris Peter Glas in H2O september. Hij presenteerde op Prinsjesdag het Deltaprogramma 2020. Zijn eerste. De nieuwe deltacommissaris maakt van de eigen verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven een speerpunt.
door Bert Westenbrink
H2O septemberMaar hoe ver moet je gaan in dat proces van participatie? Vraag het eens in Noord-Holland. Daar liggen de Markermeerdijken. Ze zijn in 2006 afgekeurd. Sindsdien wordt er door Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier gewerkt aan een plan voor versterking. Ergens staat: voor de planvorming is 10 jaar uitgetrokken.
Daar gaan de plannenmakers op zeker overheen, want de dijkversterking stuit op verzet. Wat wil je ook: de dijk is provinciaal monument, delen zijn Unesco werelderfgoed, aan de voet liggen beschermde dorpsgezichten, aan de andere kant ligt het Natura 2000 gebied Markermeer.
Overlegt zich suf
Het hoogheemraadschap overlegt zich dan ook suf: 65 informatiebijeenkomsten, 450 keukentafelgesprekken, 40 adviesgroepbijeenkomsten, 35 ontwerpateliers, 35 presentaties gemeenteraden, 50 nieuwsbrieven, 10 bouwklankbordgroepen. En toch ligt het plan bij de Raad van State omdat een groep bewoners de versterking niet wil. Het wordt (nog) niet gezegd, maar het is wel zo: de deadline wordt niet gehaald, in 2021 is de dijk niet veilig.
In de Noordelijke Maasvallei in Limburg poldert Waterschap Limburg zich naar dijken met draagvlak. Het is een proces van zeer lange adem, in de regio is al 25 jaar sprake van planologische onduidelijkheid. Er ligt dan ook een enorme opgave: op korte termijn zijn in ieder geval 29 dijkversterkingen nodig en vier ‘systeemmaatregelen’. Dat betekent: dijken verhogen, verbreden én verleggen om overloopgebieden te maken.
Maatwerkpuzzel
Tienduizenden Limburgers worden op een of andere manier geraakt, staat in deze H2O. En sommige ingrepen hebben grote impact op de lokale gemeenschappen. Die zich dan ook roeren en met alternatieven komen, het zijn nieuwe stukjes in de maatwerkpuzzel.
In Noord-Holland en Limburg wordt maximaal invulling gegeven aan de oproep van Glas: de belangen van bewoners en bedrijven wegen zwaar. Effect is wel dat het proces door een tombola aan belangen onbeheersbaar lang duurt.
De vraag is: kan veiligheid daar wel op wachten? Antwoord: nee. Het regent vaker, de zeespiegel stijgt en rivieren moeten in kort tijdsbestek steeds meer water afvoeren, er moet daarom straf maat gehouden worden in het dijkversterkingsprogramma. Dat is een verantwoordelijkheid van iedereen.
Bert Westenbrink is hoofdredacteur van H2O media en schrijft het redactioneel in het vakblad
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.