H2O
/Waternetwerk 
Cruyff zei het al: ’Je gaat het pas zien als je het door hebt’. Soms veranderen dingen zo traag dat een ander je erop moet wijzen dat het anders is geworden dan je altijd dacht. Voor mij viel dit jaar het kwartje na een bezoek aan Brussel: Nederland is Roemenië geworden.
Politieke koehandel. Zo karakteriseert Lambert Zwiers, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Waterschapbestuurders Bedrijven, de deal die er in de Tweede Kamer is gesloten over het initiatiefwetsvoorstel democratiseren van de waterschapsbesturen. De kwalificatie van Zwiers is vooral ingegeven door frustratie: de bedrijven zijn de grote verliezers in het getouwtrek om de initiatiefwet van GroenLinks en D66.
Als watersector staan we voor interessante, en prangende opgaven; met grote thema’s als klimaatverandering, energie transitie en de vergrijzing van ons personeelsbestand moeten we op termijn een andere koers gaan varen dan we nu doen. In WinnovatieLabs, meerdaagse Hackatons georganiseerd door het Waterschapshuis, gaan waterschappers uit heel Nederland samen opzoek naar waardevolle innovaties om deze uitdagingen het hoofd te bieden. In dit artikel lichten we de 8 elementen van succesvol innoveren toe die we bij de WinnovatieLabs terugzien.
Nederland staat voor een grote uitdaging. Klimaatverandering staat hoog op de maatschappelijke agenda. De procesindustrie maar ook de watersector moeten in toenemende mate investeren in verduurzaming. Oplossingen kunnen worden gezocht in een transitie van lineaire naar circulair handelen. Om deze transitie te realiseren zijn goed geschoolde technologen nodig. Het aantal niet ingevulde vacatures van technologen in de drinkwatersector neemt de laatste steeds meer toe. Om een bijdrage te leveren, heeft de Hogeschool Utrecht een minor watertechnologie geïnitieerd met als doel om jongeren te interesseren in het vak water.
De AWP noemt het geamendeerde wetsvoorstel voor twee geborgde zetels voor de boeren (LTO) en twee voor natuurterreinen (Bosschap) ‘een aanvaardbaar compromis, overeenkomstig de tweede optie in het advies van de commissie Boelhouwer van twee jaar geleden’.
De oorlog leidt in Oekraïne tot veel vernietiging, onder andere van de waterinfrastructuur. Sommige waterorganisaties in de EU verlenen directe steun. De Nederlandse waterschappen en drinkwaterbedrijven zijn (nog) terughoudend. Ook neemt een deel nog gas af van Gazprom. Hoe komt dat? Wat kunnen de Nederlandse waterschappen op dit moment doen, en hoe kunnen ze straks de wederopbouw ondersteunen? Luzette Kroon, bestuurslid van de Unie van Waterschappen met de portefeuille Europa en internationaal, en Sybe Schaap, oud-landbouwer en oud-dijkgraaf met veel landbouwcontacten in Oekraïne, geven hun visie.
In de waterwereld worstelen we met natuurherstel: maatregelen, onderbouwing en financiering. Overkoepelende concepten geven richting.
Het programma Kennisimpuls Waterkwaliteit loopt op zijn einde. Op 1 juli is er een ‘slotevenement’. Dan wordt stilgestaan bij de oogst van het vier jaar durende project dat gericht was op betere ontsluiting van bestaande informatie over ecologische processen en over bronnen, emissies en effecten van stoffen. Dat is gelukt. De oogst omvat vele rapporten, factsheets en diverse door STOWA verzorgde kennisdossiers (Deltafacts), leest u in H2O mei.
Vanuit het Waterschapshuis, en meer specifiek het programma Innovatie & Transformatie, is in 2019 de leerlijn digitale transformatie voor managers opgezet. Dit is een leertraject waarin de waterschappen kennis maken met de digitale transformatie. Inmiddels doen de waterschappen volop mee en blikt Nuala Burns, opleidingsspecialist Digitale Transformatie bij het Waterschapshuis, terug op de ontwikkeling en uitvoering van deze leerlijn.
Hoe zien Nederlandse steden er over honderd jaar uit? Een team van onderzoekers en landschapsarchitecten van Wageningen University & Research (WUR) kwam onlangs met een verkenning van de mogelijkheden in ‘De Stad van 2120: natuurlijk!’ De stad Arnhem dient als voorbeeld. WUR-wetenschappers Wim Timmermans, kartrekker van het project en onderzoeker klimaatadaptatie, en Sanda Lenzholzer, hoogleraar landschapsarchitectuur, geven samen een toelichting op de schets. En: roepen de waterschappen op meer sturing te geven aan de ruimtelijke opgaven.
Roelof Kruize gelooft nog altijd heilig in het concept van Waternet, zo leest u in H2O april. Hij stond in 2005 aan de wieg van het Amsterdamse watercyclusbedrijf dat de watertaken van de gemeente Amsterdam en waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) ging uitvoeren. Kruize, die op 1 maart afscheid nam als algemeen directeur, verwachtte dat het waterketenmodel dominant zou worden. Zover kwam het niet, het concept kreeg geen navolging in Nederland. Het bleef een Amsterdamse exercitie.
Als beginnend onderzoeker in 1992 was de eerste opdracht die ik kreeg bij het Waterleidingbedrijf Zuid-Holland Oost: ”Kijk jij eens naar het oplopende zoutgehalte van pompstation Lexmond.” Gevreesd werd voor verzilting uit de diepe ondergrond; de doodsteek voor vele Zuid-Hollandse grondwaterwinningen in de vorige eeuw. Mooi werk. Eerst uit allerlei archiefmappen de analyseresultaten sinds de jaren zeventig overtypen en ordenen in Lotus123, en dan puzzelen.
In de printeditie van H2O (11 maart) spreekt Egbert Leiting, voorzitter van de expertgroep Legionella van ENVAQUA, zijn zorgen uit over de uitkomsten van de evaluatie van de wetgeving legionellapreventie in het KWR/Berenschot-rapport van 2021. Rogier van den Brink, ceo van Holland Water, stelt in dezelfde uitgave dat ‘waterinstallaties gewoon legionellavrij moeten zijn. Punt.’ Frank Oesterholt en Paul van der Wielen, mede- en hoofdauteur van het KWR/Berenschot-rapport, willen na lezing van de artikelen graag ‘een aantal opvallende en onjuiste opmerkingen over het KWR/Berenschot-rapport rechtzetten'.
Even terug naar maart 2020. Dit redactioneel zoomde in op 14e editie van Aqua Vakbeurs Nederland en de behoefte aan nieuwe modulaire innovatieve technologieën om invulling te kunnen geven aan de duurzame opgaven waar de watersector voor staat, zoals energietransitie, klimaatadaptatie, cybersecurity, grondstofwinning, digitale transformatie en afvalwaterbehandeling.
Het advies van de Deltacommissaris over woningbouw in december houdt me nog steeds bezig. De teneur van het advies als geheel komt op mij over als het pogen te beperken van anderen. Je kan als waterbeheerder ook zelf initiatief nemen, faciliteren of aanmoedigen (zie mijn water en woningnood column).
Wie serieuze stappen wil maken met kennisdelen en duurzaam innoveren moet slim zijn. Sinds een jaar bundelen vier waterschappen de krachten met marktpartijen binnen een bijzonder raamcontract voor integrale technische adviesdiensten. Met Joost van der Stee van Waterschap Brabantse Delta en Richard Moerenhout van Waterschap Hollandse Delta maken we de balans op.
In de uitgave van het kennismagazine Water Matters van afgelopen december staat het artikel ‘CO2-reductie en grondstofwinning door samenwerking slachterij en rwzi Epe’ (blz 20-23). Het stuk roept vragen op, betoogt Johan Raap. Hij stelt ze in deze bijdrage aan de orde.
We hebben in Nederland een drinkwatervoorziening waar we trots op kunnen zijn, stellen Jos Peters en Alexander Crena de longh. Maar wil dat zo blijven, dan is meer onderhoud nodig, voegen ze eraan toe. En dat vergt veel investeringen, waarvoor de 10 drinkwaterbedrijven onvoldoende of geen middelen hebben. Als ook de nieuwe minister generiek de vermogenskosten van de bedrijven blijft inperken, is de openbare watervoorziening in gevaar, betogen Peters en Crena de longh.
In december riep Deltacommissaris Peter Glas op bij de bouwopgave rekening te houden met de klimaatverandering en verstedelijking anders te verdelen over Nederland, van laag naar hoog. Ties Rijcken zag in Glas' oproep een risico op een mogelijke 'bankrun op de schaal van Nederland'. In de waterwereld wordt er veel over gesproken, stelt Rijcken vast. Om dat debat te voeden stelt hij een aantal spannende vragen.
De bestuurlijke incidenten bij Waterschap Limburg stapelen zich op. Maar een bestuurscultuur van 'ons-kent-ons' en 'zo gaat het hier altijd', past niet bij een modern waterschap. De Unie van Waterschappen moet een gele kaart uitdelen aan de Limburgse dijkgraaf, stellen Hans Middendorp en Ron van Megen.
Moeten we de extreem zoute situatie van Zeeland als een voldongen feit beschouwen? Of kiezen we in de beperkte tijd die ons nog rest voor klimaatbestendige oplossingen? Wil Borm en Dick Butijn opteren voor het laatste. Met verzoeting van de Grevelingen zet Zeeland een forse stap naar een klimaatbestendige regio, stellen ze.
PODIUM
Podium is een platform voor opinies, blogs, het redactioneel en door waterprofessionals geschreven artikelen. Deze bijdragen (UITGELICHT) zijn voor rekening van de auteurs. H2O heeft geen bemoeienis met de inhoud, behoudens de beoordeling of de bijdrage in aanmerking komt voor plaatsing. De artikelen mogen geen commerciële grondslag hebben.
