secundair logo knw 1

In januari lanceerde het Wereld Natuur Fonds (WWF) met twintig ander partijen zoals kennisinstellingen een nieuw kustbeschermingsplan met dubbele dijken en waterkerende landschappen. Het initiatief roept bij nadere bestudering veel vragen op, stelt Cor Huijgens.

door Cor Huijgens

Cor Huijgens vrij 180 vk          Cor HuijgensHet WWF initieert het tijdelijk onder water zetten van tussen zeedijken en achterliggende dijken gelegen polders. De term wisselpolder wordt daarbij gebruikt om aan te geven dat er sprake is van lenen van de boer, die er zo’n 50 jaar op moet wachten. Nederland heeft dan wel in 2009 op het FAO-congres de resolutie ondertekend en geratificeerd, dat goede landbouwgrond geen onomkeerbare bestemming mag krijgen, maar is dit na een halve eeuw nog gegarandeerd?

De landbouworganisatie ZLTO ziet niets in ontpoldering binnen de Zeeuwse kust, die bovendien landinwaartse verzilting nog verder doet toenemen. Het waterschap Scheldestromen vindt het eenzijdig en ziet vooral kansen vóór de dijk.

Het initiatief van WWF roept bij bij nadere bestudering heel wat vragen op. De problemen die zich maatschappelijk en uitvoerend kunnen voordoen worden onderschat en andersom worden de effectiviteit, de duurzaamheid en de bijdragen aan de natuur overschat.

Ik geef aan waarom het niet zo’n goede keuze is gezien de ontstaansgeschiedenis van Zeeland, het behoud van waterveiligheid en leefbaarheid en de verwachte zeespiegelstijging. Eeuwenlang verdreven binnendringende zeegaten de aanwezige estuaria tot ver landinwaarts. Dit ging in heel laag Nederland gepaard met het verdrinken van honderden dorpen, landverlies en verzilting. Open zeegaten zijn allesbehalve klimaatbestendig. Ze houden eindeloze kilometers zeedijk in onderhoud, met over dezelfde lengtes kans op zwakke plekken.

De Zuiderzeewerken en de Deltawerken maakten hieraan met kustlijnverkorting een einde. Alleen de Westerschelde heeft nog geen afsluitende waterkering.

'Het doorsteken van dijken in het kader van ‘dubbele dijken’ brengt veiligheidsrisico's met zich mee en vergroot de verzilting'

Veiligheidsrisico's
Het doorsteken van dijken in het kader van ‘dubbele dijken’ brengt veiligheidsrisico's met zich mee en vergroot de verzilting. Water dat zich van het voorland naar een polder beweegt tast het kustfudament van de dijk aan. Opslibbing zal vooral plaatsvinden aan de achterzijde en de flanken van een geopende polder, terwijl bij de in- en uitstroom zich juist een uitschurende werking voltrekt. 

Eenvoudiger en effectiever kan men slib, dat neerslaat op ongewenste locaties en toch al wordt opgebaggerd, gericht transporteren naar op te hogen locaties. Er is veel ondiep voorland. Een dijk of drempel op het voorland van een dijk is effectiever voor de waterveiligheid en de zoetwatervoorziening van het achterland en de dijkinfrastructuur blijft behouden.

Zowel het Haringvliet als de Oosterschelde is te slibarm om met wisselpolders succes te behalen. Het enige water met voldoende slib en getijde is de Westerschelde. Daar zijn op natuurlijke wijze gevormde hoge gronden zoals Hedwige, Perkpolder en Waterdunen recent afgegraven.

De problemen rond waterveiligheid in de Westerschelde worden veroorzaakt door het te grote wateroppervlak en de verdiepingen, waardoor het zeewater in toenemende mate de stad Antwerpen en het Scheldebekken bedreigt. De overstromingskans van het Scheldebekken wordt 1/70 jaar ingeschat (bron. H. Vrijling) en het overstromingsrisico zal bij klimaatverandering en zeespiegelstijging alleen maar toenemen.

Zoutgehalte
Sinds de Deltawerken verhoogde het zoutgehalte van Grevelingen en Oosterschelde, verzilt het grondwater van de Zeeuwse eilanden sterk en wordt doorstroming met rivierwater geblokkeerd. De beschikbaarheid van zoet water voor mens en natuur is afgenomen.

Aangezien bij zeespiegelstijging de verziltingsdruk nog verder toeneemt, zal het huidige beleid, gericht op behoud van het zoute karakter, spoedig worden ingewisseld voor een beleid van kustbescherming en het vasthouden van zoet water. Het lijkt dan ook goed om even een pas op de plaats te maken, totdat onderzoek en voortschrijdend inzicht in het kader van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging leiden tot een landelijke toekomstvisie voor klimaatbestendigheid. Het vooruitzicht van een algehele maatschappelijke en infrastructurele transitie, stimuleert tal van sectoren, waaronder de provinciale politiek en de natuurinstanties, tot creatieve bezinning.

Wij zoeken naar kansen voor de natuur. Denk daarbij aan doorstroming, zoet-zout overgangen bij de kust, zeewaartse natuurontwikkeling en permanent open migratierivieren in de Voordelta.

De tijd dringt om te komen tot resultaat- en oplossingsgerichte plannen, die investeren in klimaat, kennis en infrastructuur en bijdragen aan een gezonde circulaire economie. Daarbij zal er goed gekeken moeten worden naar het maatschappelijk draagvlak, naar de periode waarbinnen een aanpassing veiligheid biedt en in hoeverre deze aansluit bij de lange termijn.

Cor Huijgens is mede-oprichter van Adviesgroep Borm & Huijgens

Typ je reactie...
Je bent niet ingelogd
Of reageer als gast
Loading comment... The comment will be refreshed after 00:00.

Laat je reactie achter en start de discussie...

h2ologoprimair    PODIUM

Podium is een platform voor opinies, blogs en door waterprofessionals geschreven artikelen (Uitgelicht). H2O draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze bijdragen, maar bepaalt wel of een bijdrage in aanmerking komt voor plaatsing. De artikelen mogen geen commerciële grondslag hebben.

(advertentie)

Laatste reacties op onze artikelen

@Johan FliermanDe metingen van die afgelopen 120 jaar geven maar al te duidelijk aan hoeveel invloed dus de mens heeft.
Nu dan 7 miljard mensen die echt geen stapje terug willen doen.
We blijven dus al die fossiele materialen gewoon in de fik steken.
De wereld wordt daar een aardig stormachtig ruig planeetje van.
Veel succes met deze geweldige actie, samenwerken met onze buren! Maar vergeet niet dat ze in Duitsland een andere taal spreken, ook m.b.t. het water, meetmethodes, waarden en normen. 

De aarde regelt haar zaken zelf daar hebben we als mensen geen enkele invloed op ze is er al miljarden jaren en we meten pas 120 jaar onze invloed dus…
Als de twee probleemkelders zijn afgesloten dan lopen we toch geen risico meer? Of zijn de verkeerde kelders per ongeluk afgesloten?
De waterschappen blijven achter bij de hoeveelheden neerslag die de komende jaren op ons afkomen. Dijkverhoging zal geen uitweg bieden in de ontstane situatie en zelfs gevaarlijk. Geef water zelf de ruimte in de huidige tijd en ga het gesprek aan met de landbouw of laat de landbouw zelf beslissen in kritieke regio's. Neerslaghoeveelheden van boven de 100 mm in een etmaal is geen uitzondering in deze tijd fase.