Waterschap Noorderzijlvest is van plan de watersysteembelasting voor huishoudens de komende vier jaar tussen de 25 en 30 procent te verhogen. Tegelijk worden weinig initiatieven genomen om de kosten te drukken. Sterker, het schuldenplafond wordt nóg verder verhoogd, in strijd met het kader dat het bestuur heeft vastgesteld.
Door Bernd de Nijs
Bernd de NijsMorgen vergadert het bestuur van het waterschap Noorderzijlvest over de tarieven voor de komende jaren. Het bestuur weigert echter moeilijke keuzes te maken en schuift problemen voor zich uit. Dit resulteert in een enorme stijging van de tarieven. Huishoudens moeten de komende vier jaar gemiddeld tussen de 25 en 30 procent meer aan waterschapsbelastingen betalen. Boeren zelfs 40 procent meer.
Het waterschap zal de komende jaren miljoenen euro uitgeven aan onder andere versterking van dijken, verbeterde zuivering van het water en maatregelen om de nadelige effecten van klimaatverandering tegen te gaan. Het lijkt erop dat een stijging van de tarieven niet te voorkomen is.
Kostenstijging
Echter, het waterschap neemt weinig initiatieven om de kostenstijging te dempen. Zo worden taken uitgevoerd die niet tot de kerntaken van het waterschap horen, zoals projecten in het buitenland. En is er vreemd genoeg geen initiatief genomen om te onderzoeken of innige samenwerking met naburige waterschappen een optie is. Dit laatste is belangrijk om de hoge overhead van het kleine waterschap omlaag te brengen. Ook meer druk op de NAM, om door gaswinning veroorzaakte schade door hen te laten betalen, is noodzakelijk.
Om grote operaties als dijkversterkingen uit te kunnen voeren leent het waterschap geld. Omdat dit met rente moet worden terugbetaald is het noodzakelijk dat de schuld niet te hoog is. Anders moet elk jaar opnieuw geld worden uitgegeven aan het terugbetalen van schulden in plaats van dat dit aan projecten voor waterveiligheid en natuur ten goede komt. En de rente is nu laag, maar wat gebeurt er als de rente straks gaat stijgen?
Zeer hoog schuldenplafond
Mede daarom heeft het bestuur een aantal jaar geleden besloten een plafond in te stellen van een kwart miljard euro (ter vergelijking: Noorderzijlvest heft in 2020 72 miljoen euro aan belasting). Dit is een zeer hoog plafond, waarbij de lasten te veel naar de toekomstige generatie worden gelegd.
Meer voor de hand liggend zou zijn als het waterschap een plan maakt waarin tot uiting komt hoe de schulden de komende tijd stap voor stap worden verlaagd. Echter, naast de hiervoor vermelde tariefstijgingen, stelt het waterschap voor het door hemzelf vastgelegde plafond te doorbreken en een plafond van 295 miljoen euro in te stellen. Dat is nota bene in strijd met het kader dat het bestuur in juni dit jaar zelf heeft vastgesteld.
Oneerlijk belastingsysteem
Enige jaren geleden heeft het internationale samenwerkingsverband OESO de waterschappen in Nederland onderzocht. Naast veel positieve feedback was er ook een belangrijk kritiekpunt. Het blijkt dat de waterschappen geen eerlijk belastingsysteem hebben: de lasten komen niet terecht bij de veroorzakers. De afgelopen jaren worden steeds meer belastingen opgebracht door huishoudens en woningeigenaren, terwijl (boeren)bedrijven relatief minder betalen.
Op dit moment betalen huishoudens, huurders en woningeigenaren ongeveer 80 procent van alle kosten, terwijl zij hier niet de veroorzaker van zijn. De waterschappen weigeren echter het verouderde belastingstelsel zodanig aan te passen dat het logische en democratische principe waarbij de vervuiler, kostenveroorzaker of degene die profijt heeft, betaalt, voorop komt te staan.
Het is respectloos naar huishoudens, huurders en woningeigenaren dat de waterschappen een eigen onderzoek waarin een eerlijker belastingsysteem wordt voorgesteld naast zich neerleggen. De (gekozen en niet-democratisch gekozen) partijen in het waterschap zouden over hun schaduw heen moeten springen en overgaan tot modernisering van het belastingstelsel. Bovendien heeft de rijksoverheid dan geen reden om de waterschapsbelastingheffing zelf in hand te nemen.
Bernd de Nijs is fractievoorzitter van waterschapspartij Betaalbaar Water
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.