Nu Nederland duurzame energiealternatieven moet realiseren, blijken water en waterwerken een interessante bron voor energie, vooral op lokaal niveau, ziet Erik van Lith. De kansen voor water als energiebron nemen toe door ze te koppelen aan andere opgaven. “Zodoende kunnen de grote investeringen in duurzame energie de komende decennia effectiever en efficiënter worden gedaan.”
Erik van Lith De week van de circulariteit, warmetruiendag en World Environment Day: dit zijn speciale dagen in het jaar waarop aandacht wordt gevraagd voor belangrijke maatschappelijke vraagstukken. Deze vraagstukken staan vaak niet op zichzelf en vragen om een multidisciplinaire aanpak, zo blijkt uit initiatieven die gericht zijn op nieuwe vormen van duurzame energie.
Een binnenstedelijke en gebiedsgerichte aanpak kan in de praktijk zorgen voor kansen om een aantal vraagstukken tegelijkertijd aan te pakken. Een dergelijke aanpak vraagt dan wel van de opdrachtgever een open vizier en dialoog met de opdrachtnemer(s) ook al staat het eindresultaat soms op voorhand niet vast.
Meekoppelkansen
Nederland gaat populair gezegd van het gas af en zal komende decennia duurzame energiealternatieven moeten realiseren. Water en waterwerken blijken een interessante bron voor energie en groeien in populariteit, vooral op lokaal niveau. Thermische energie uit waterbronnen, ook wel aquathermie genoemd, heeft bijvoorbeeld de potentie om 50 procent of meer in de warmtevraag te voorzien (Deltares/GE Delft, 2018) en regionaal kan dat zelfs meer zijn (Verkenning Friesland, 2020).
Water als energiebron wordt des te interessanter als deze wordt gekoppeld aan andere opgaven, de zogenoemde meekoppelkansen, zoals de renovatie van waterkeringen of de ruimtelijke herinrichting van een binnenstad, waarbij water een rol speelt of kan gaan spelen. Zodoende kunnen de grote investeringen in duurzame energie de komende decennia effectiever en efficiënter worden gedaan.
Disciplines
Om de energietransitie een duwtje in de rug te geven, is niet alleen technische kennis noodzakelijk. Ook op financieel vlak en qua governance. Technische kennis blijft een goede basis voor het ontwerpen, implementeren en realiseren van nieuwe energievoorzieningen waarbij de consequenties voor water en waterwerken scherp in beeld worden gebracht.
De nieuwe energievoorziening moet behalve technisch haalbaar ook betaalbaar zijn voor de eindgebruiker en op voldoende draagvlak kunnen rekenen. Bovenal gaat het om het inrichten van een zorgvuldig proces, zodat overheden, bedrijven en particulieren de juiste keuzes maken. Ter ondersteuning van deze keuzes is in toenemende mate data voorhanden, die slim kunnen worden ingezet. Het is van belang op basis van de klantvraag alle benodigde disciplines bij elkaar te brengen, zodat een passend aanbod kan worden gedaan.
Voorbeeldproject
Een mooi voorbeeldproject met meekoppelkansen is het project van herinrichting van grachten, dat een consortium van bedrijven in opdracht van een gemeente uitvoert. Op basis van een visie van betrokken bewoners wordt stapsgewijs nagegaan of en zo ja onder welke voorwaarden herinrichting van grachten in een binnenstad mogelijk is.
Behalve het technisch ontwerp spelen andere vragen een rol, zoals alternatieve verkeersstromen bij herinrichting van grachten en waterberging/-buffering voor droge en natte periodes. Tevens wordt nagegaan of bij (renovatie van) kademuren maatregelen genomen kunnen worden zodat thermische energie uit grachten kan worden gehaald. Haalbaar, betaalbaar en met voldoende (politiek) draagvlak? Zorg voor een multidisciplinair team dat antwoord kan geven op genoemde vragen.
Afronding
Om tot een goede uitkomst van een masterproject te komen, is het essentieel dat opdrachtgever en opdrachtnemer(s) aan de voorkant met elkaar aan tafel zitten. In de kern gaat het om vroegtijdig kennis en inzichten met elkaar delen en samen de stappen zetten om tot oplossingen te komen.
Een dergelijke aanpak vraagt van alle partijen commitment in de strategie-, implementatie- en uitvoeringsfase. Naast grip op deelprojecten behouden betrokken partijen zo ook het overzicht op het geheel. Door de open dialoog van opdrachtgever en opdrachtnemer(s) kan van begin tot einde van een masterproject ruimte ontstaan voor innovatie en een gepast antwoord op de veranderende vraag.
Erik van Lith is teammanager Water & Energy bij Royal HaskoningDHV
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.