‘Zoekt en gij zult vinden’. Een wijsheid die ook opgaat voor vreemde stoffen in water. Met de komst van steeds betere analysetechnieken ontdekten we sinds de jaren tachtig steeds meer nieuwe verbindingen in de Rijn en Maas en soms in het drinkwater zelf. Lompere industriële organische verontreinigingen als PAK’s en PCB’s waren destijds al goed in beeld en bleken gelukkig goed te zuiveren, maar met het bredere analysespectrum kwamen ook de lastig verwijderbare mobiele en polaire stoffen in beeld.
door Harie Timmer
Harrie TimmerHoofdpijndossiers, waar Diclofenac eerder het probleem dan de oplossing was. Na het klassieke bestrijdingsmiddel Bentazon volgden in mijn tijd: AMPA, EDTA, MTBE, diglyme, medicijnresten, 1,4 dioxaan, pyrazool, PFAS…. Een lange reeks van ‘stofjes van het jaar’ met vaak allerlei even vervelende broertjes. Mijn drinkwaterdirecteur riep wel eens: “Hou eens op met zoeken naar problemen, bedenk eens een oplossing!” Maar dit bleek taai.
Inzichten ontstaan vaak in onverwachte hoeken en op het snijvlak van twee werelden. De weg uit deze repeterende problematiek werd ruim tien jaar terug door het Umwelt Bundesamt (het Duitse RIVM) geschetst. Vijf jaar geleden heeft deze routekaart definitief vorm gekregen, en afgelopen jaren is door taai volhoudende wetenschappers de oversteek gemaakt van de wetenschap naar het (Europese) beleid, met steun van ‘ons’ RIVM. Als er een Nobelprijs komt voor praktisch waardevol onderzoek en doorzettingsvermogen kan die naar deze experts.
Het komende jaar wordt beslissend. Blijven we van stof naar stof hobbelen, of pakken we het probleem bij de wortels aan?
Kerngedachte is dat als stoffen volgens benoemde criteria Persistent (ze breken niet af), Mobiel (ze gaan overal doorheen) en Toxisch (giftig) zijn, en dus een bedreiging kunnen vormen voor het drinkwater, dat we deze PMT-stoffen Europees het label ‘Zeer Zorgwekkend’ geven en de emissies naar het milieu beperken. Het geraamte van de hiervoor nodige Europese regelgeving is er al, maar op verschillende, door de experts aangewezen, plekken moeten nog haakjes worden ingebouwd en schakeltjes omgezet.
Het komende jaar wordt beslissend. Blijven we van stof naar stof hobbelen, of pakken we het probleem aan bij de wortels? In de geest van het WK voetbal: de wetenschap heeft de bal klaargelegd, nu is het aan de Nederlandse en Europese beleidsmakers om deze voorzet in te koppen en de voorgestelde wijzigingen te omarmen (voor de liefhebbers: verbeteringen in de EU CLP/REACH-verordening en EU Richtlijn Industriële Emissies). Als we met elkaar deze unieke kans zouden kunnen verzilveren, waar meer dan tien jaar persistent volhouden en gesprekken aan vooraf is gegaan, zou dat een enorme stap voorwaarts zijn. Voorbij het terugkerende stofje van het jaar. De waterwereld wacht met spanning.
Harrie Timmer is geohydroloog en schrijft een column in het vakblad
MEER COLUMNS VAN HARRIE TIMMER
Bestuurders en Ingenieurs
Leve Europa
Don’t look down
De disfunctionele kringloop van rijksbeleid en regionale regie
We zijn ze, en ze doen het best goed
Een geborgde zetel voor de regenboogforel
Doen is het nieuwe denken
Het parallelle universum van de waterwereld
Nader onderzoek wordt niet aanbevolen
Een wet op de milieudoelen
U drinkt uw eigen gezeik