Maarten Veldhuis, de 'Freek Vonk van het water', praat Phebe Kloos bij over het belang van de Veluwe als zoetwaterreservoir. "Het is het beste drinkwater van heel de wereld."
door Phebe Kloos
Phebe Kloos“Kijk, het zit zo.” Maarten pakt een stok en begint in de aarde te tekenen. Ik sta achter hem en noteer driftig dezelfde lijnen in mijn boekje met pijlen naar troebele termen als ‘zandbult’, ‘grondwater’, ‘complex’ en ‘flanken’. Het is 1 oktober 2020 en Maarten Veldhuis van Waterschap Vallei en Veluwe neemt me naar De Hemelsche Berg in Oosterbeek. We kennen elkaar een kwartier en het voelt direct knus. Flip Witte, een bevriende ecohydroloog, koppelde ons, omdat deze ‘Freek Vonk van het water’ mij alles kon vertellen over de alarmerende krantenkop in de Gelderlander: ‘Help, de Veluwe loopt leeg!’
Ik wil begrijpen wat er aan de hand is met onze geliefde achtertuin. De oorzaak van het watertekort horen. En de gevolgen. Vol enthousiasme en geduld legt Maarten het me keer op keer uit. Tot ik de presterende spons ben die hij ons landschap gunt.
Maarten maakt me duidelijk dat onder de Veluwe het grootste zoetwaterreservoir van Nederland ligt. “Wel tien keer groter dan het IJsselmeer”, zegt hij met de armen gespreid. Ik weet niet goed hoe groot het IJsselmeer is, maar het klinkt wel meer dan iets als ‘duizend keer kleiner dan de Waddenzee’.
Naast de natuur op de Veluwe, voedt dit water ons. De mensen die de Veluwe bewonen en omringen. Wij onttrekken het water, dat er wel honderden jaar over doet om zo diep onder de grond te geraken. Regenwater dat valt, zakt per dag een, twee, drie millimeter weg. Dit fossiele water komt bij mij thuis uit de kraan. Maarten: “Het is het beste drinkwater van heel de wereld.”
Thuis zoek ik in de website van Vitens, mijn drinkwater leverancier, of ze vrijgeven waar mijn kraanwater exact vandaan komt. Ik vul mijn postcode in en lees: ‘Veluws Zuiver’. Ik lees over de Zuid-Veluwe rand, waar drinkwaterwinning La Cabine ligt, en Vitens jaarlijks 9 miljoen m³ drinkwater onttrekt uit de diepere grondlagen en daarmee 200.000 inwoners voorziet van ‘vers, betrouwbaar en lekker drinkwater’ dat ‘voldoet aan de allerhoogste en strengste kwaliteitseisen’. De woorden van Tim Ingold, een Britse antropoloog, schieten op: “The landscape is part of us, just as we are part of the landscape.”
Ik tuur van mijn laptop naar mijn kraan. De saaie roestvrijstalen hengel met een aanrechtdoekje er overheen gezwengeld krijgt ineens betekenis. Meer dan toegang tot lekker drinkwater verbindt de tap me met de Veluwe. Nooit eerder realiseerde ik me dat ik thuis direct verbonden ben met dit ecosysteem.
Het is vandaag precies twee jaar geleden dat Maarten mij de ogen opende en nog elke dag ben ik hier dankbaar voor. Omdat het dit besef is dat mijn hart openzet voor een natuur die niet langer een passieve tuin is, waarvan ik als mensje lossta. Maar exact is zoals Ingold zei, een landschap waarmee we onlosmakelijk verbonden zijn. En als de Veluwe leegloopt, dan zitten we allemaal in hetzelfde schuitje.
Phebe Kloos is werkzaam bij Waterschap Vallei en Veluwe
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.