secundair logo knw 1

Maarten Veldhuis, de 'Freek Vonk van het water', praat Phebe Kloos bij over het belang van de Veluwe als zoetwaterreservoir. "Het is het beste drinkwater van heel de wereld."


door Phebe Kloos


Phebe 180 vk Phebe Kloos“Kijk, het zit zo.” Maarten pakt een stok en begint in de aarde te tekenen. Ik sta achter hem en noteer driftig dezelfde lijnen in mijn boekje met pijlen naar troebele termen als ‘zandbult’, ‘grondwater’, ‘complex’ en ‘flanken’. Het is 1 oktober 2020 en Maarten Veldhuis van Waterschap Vallei en Veluwe neemt me naar De Hemelsche Berg in Oosterbeek. We kennen elkaar een kwartier en het voelt direct knus. Flip Witte, een bevriende ecohydroloog, koppelde ons, omdat deze ‘Freek Vonk van het water’ mij alles kon vertellen over de alarmerende krantenkop in de Gelderlander: ‘Help, de Veluwe loopt leeg!

Ik wil begrijpen wat er aan de hand is met onze geliefde achtertuin. De oorzaak van het watertekort horen. En de gevolgen. Vol enthousiasme en geduld legt Maarten het me keer op keer uit. Tot ik de presterende spons ben die hij ons landschap gunt.  

Maarten maakt me duidelijk dat onder de Veluwe het grootste zoetwaterreservoir van Nederland ligt. “Wel tien keer groter dan het IJsselmeer”, zegt hij met de armen gespreid. Ik weet niet goed hoe groot het IJsselmeer is, maar het klinkt wel meer dan iets als ‘duizend keer kleiner dan de Waddenzee’. 

Naast de natuur op de Veluwe, voedt dit water ons. De mensen die de Veluwe bewonen en omringen. Wij onttrekken het water, dat er wel honderden jaar over doet om zo diep onder de grond te geraken. Regenwater dat valt, zakt per dag een, twee, drie millimeter weg. Dit fossiele water komt bij mij thuis uit de kraan. Maarten: “Het is het beste drinkwater van heel de wereld.”

Thuis zoek ik in de website van Vitens, mijn drinkwater leverancier, of ze vrijgeven waar mijn kraanwater exact vandaan komt. Ik vul mijn postcode in en lees: ‘Veluws Zuiver’. Ik lees over de Zuid-Veluwe rand, waar drinkwaterwinning La Cabine ligt, en Vitens jaarlijks 9 miljoen m³ drinkwater onttrekt uit de diepere grondlagen en daarmee 200.000 inwoners voorziet van ‘vers, betrouwbaar en lekker drinkwater’ dat ‘voldoet aan de allerhoogste en strengste kwaliteitseisen’. De woorden van Tim Ingold, een Britse antropoloog, schieten op: “The landscape is part of us, just as we are part of the landscape.”

Ik tuur van mijn laptop naar mijn kraan. De saaie roestvrijstalen hengel met een aanrechtdoekje er overheen gezwengeld krijgt ineens betekenis. Meer dan toegang tot lekker drinkwater verbindt de tap me met de Veluwe. Nooit eerder realiseerde ik me dat ik thuis direct verbonden ben met dit ecosysteem. 

Het is vandaag precies twee jaar geleden dat Maarten mij de ogen opende en nog elke dag ben ik hier dankbaar voor. Omdat het dit besef is dat mijn hart openzet voor een natuur die niet langer een passieve tuin is, waarvan ik als mensje lossta. Maar exact is zoals Ingold zei, een landschap waarmee we onlosmakelijk verbonden zijn. En als de Veluwe leegloopt, dan zitten we allemaal in hetzelfde schuitje.

Phebe Kloos is werkzaam bij Waterschap Vallei en Veluwe

Typ je reactie...
Je bent niet ingelogd
Of reageer als gast
Loading comment... The comment will be refreshed after 00:00.

Laat je reactie achter en start de discussie...

h2ologoprimair    PODIUM

Podium is een platform voor opinies, blogs en door waterprofessionals geschreven artikelen (Uitgelicht). H2O draagt geen verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze bijdragen, maar bepaalt wel of een bijdrage in aanmerking komt voor plaatsing. De artikelen mogen geen commerciële grondslag hebben.

(advertentie)

Laatste reacties op onze artikelen

Geachte mevr. Sien Kok,
alles is onlosmakelijk atomair verbonden binnen relativiteit van tijd/ruimte en eenheid geest stof, telen zonder chemie, inschakelen industrie en prive personen telt allemaal, maar denk ook even aan satellieten met hun negatieve effect op klimaat, 24/7. U geeft oude wetmatigheden een nieuw jasje. Succes, Jan Kalverdijk
Interessant. Hoe staat het met de PFAS-hoeveelheden die bij Chemelot in de Maas worden geloosd, wordt hier wel op gehandhaafd? 
Niet zo vreemd dat van die akker- en weidevogelsoorten de populaties teruglopen . Dat kan je zo hebben als je het vol zet met zonnepanelen en windturbines (birdblenders).
Dit heb ik ook nodig. Wij maken van slootmaaisel, een nieuw product, Wortelbeton, voor waterschap Rijnland. Artificiële Rietzudde, voor KRW- doelen. We hebben nog een toepassing van Wortelbeton en dat is veen maken. Daarmee werken we samen met gem Amsterdam en Waternet/AGV en VIP_NL. 
We willen een techniek ontwikkelen om de bodem omhoog te laten groeien met 1m p/jaar. We hadden al zitten denken aan dit systeem, maar ik zou graag eens willen praten over jullie ervaring of samenwerking .
@Almer BolmanEens Almer, de laatste twee kalenderjaren waren uitzonderlijk, extreem nat. En enkele jaren daarvoor extreem droog. Het lijkt er echter op dat wateroverlast eerder een reden is om in actie te komen dan droogte. De flanken van de Veluwe (en de beken aldaar) reageren zeer snel op natte en droge perioden omdat -zoals je weet - de reservoircoëfficiënt daar gering is. Daarom is mijn plan om juist niet op de flanken - dat heeft geen zin - maar op de hoge delen (daar is de genoemde coëfficiënt groot en de grondwaterstand diep) de grondwateraanvulling te vergroten, ofwel door vermindering van de verdamping ofwel door gecontroleerde (!) infiltratie van perfect voorgezuiverd rivierwater. Het doel is te bereiken dat beken en sprengen weer hóger op het massief ontspringen en langer water voeren. Dat zal een enorme boost geven aan natuur en biodiversiteit. Het kwelwater naar de beken is overigens geen infiltratiewater, het is en blijft geïnfiltreerd regenwater. Als we in hoge delen van de Veluwe water infiltreren, kiest dat een diepe, uitermate lange, langzame weg naar de randen van de Veluwe waar het pas na eeuwen - misschien zelfs millennia - opkwelt.
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.