Het is 1952: mijn moeder zwaait met vlaggetjes om de komst van de drinkwaterleiding te vieren. Vooruitgang! Een grote stap voor de volksgezondheid. Gestart als lokale initiatieven van gezondheidscommissies in de 19e eeuw, vierden we een eeuw later dat vrijwel heel Nederland voorzien was van schoon drinkwater. Een succes dat niet in het minst te danken was aan overheidsbeleid. Nooit meer cholera. 

door Harrie Timmer

Harrie Timmer column 180 vk Harrie TimmerHet was tot diep in de jaren tachtig voor alle bestuurders dan ook vanzelfsprekend dat je de best aanwezige bron, bij voorkeur grondwater, gebruikt voor drinkwater. Als kind hadden ze immers nog water uit een put geschept. Gemeenten en provincies waren zowel aanjager als betrokken eigenaar. Met het publiek belang als drijver werden de noodzakelijk concessies vastgelegd.

Ook een belang
Veertig jaar verder zijn de drinkwaterbedrijven opgeschaald, geprofessionaliseerd en wat meer op afstand van de bestuurders gekomen. Schoon drinkwater komt inmiddels als vanzelfsprekend uit de kraan. Dat daar een robuuste waterwinning bij hoort is verdwenen uit het collectief geheugen. Dat toont zich in bestuurlijke bijeenkomsten waar het drinkwaterbedrijf opeens in het rijtje van “gebruikers” naast de hengelsport- en de zwemvereniging staat. Ook een belang.

Vervaging van prioriteiten zorgt ervoor dat nieuwe grondwaterconcessies voor de poorten van de hel moeten worden weggesleept

Deze vervaging van prioriteiten zorgt ervoor dat nieuwe grondwater-concessies voor de poorten van de hel moeten worden weggesleept. Vijftien jaar onderzoek en duizenden pagina’s milieu-effect-rapportages zijn inmiddels standaard. Er is immers altijd wel een belang dat mogelijk geschaad wordt en nader onderzoek vereist. Naarmate de decennia verstrijken wisselt ook de focus van landbouwschade via natuurschade naar maaivelddaling en CO2. Een wisseling die natuurlijk weer nader onderzoek vereist en besluitvorming vertraagd. Werkverschaffing voor hoger opgeleiden.

Minder verstandig plan
In tijden van stagnerende drinkwatervraag is vijftien jaar onderzoek niet rampzalig. Als de vraag weer stijgt kan dat echter raar uitpakken. In de jaren 90 was de directeur van Waterleiding Maatschappij Limburg het zo zat dat hij besloot de discussies over grondwaterwinningen te beëindigen en over te gaan op inname van Maaswater. In droge tijden grotendeels afvalwater uit België en dertig kilometer stroomafwaarts van het grootste chemiepark van Europa. Daar had niemand bezwaar tegen.

Terugwerkend gezien een minder verstandig plan. Door lozingen van verontreinigingen in 2018 moest de inname maandenlang gestopt. De reserve grondwaterwinning kon gelukkig redding brengen.

Extra waterwinningen
Ook nu vraagt de groeiende bevolking om extra waterwinningen. Vanuit volksgezondheid nog steeds het liefst uit grondwater, maar technisch is het nu mogelijk om zelfs rioolwater te zuiveren. Dat is zeker niet de beste bron, maar wel snel te realiseren, want nauwelijks vergunningen nodig en geen bezwaren van professionele belangenorganisaties.

Dat kan in nood heel verleidelijk zijn. U drinkt dan niet uit de best mogelijke bron, maar uw eigen gezeik (en dat van uw buurvrouw). Ik ga het mijn moeder niet uitleggen.

Harrie Timmer is geohydroloog

Deze bijdrage verscheen als column in het vakblad H2O

Voor het reageren op onze artikelen hebben we enkele richtlijnen. Klik hier om deze te bekijken.

Het kan soms even duren voor je reactie online komt. We controleren ze namelijk eerst even.

Typ uw reactie hier...
Cancel
You are a guest ( Sign Up ? )
or post as a guest
People in conversation:
Loading comment... The comment will be refreshed after 00:00.
  • This commment is unpublished.
    Hugo Gastkemper · 2 years ago
    Betekent dit dat je circulair denken en werken niet wilt uitleggen?
    Ook: Is H2O uit urine anders dan H2O uit grondwater?
    • This commment is unpublished.
      Harrie Timmer · 2 years ago
      Mooie vraag. Je moet dat los zien denk ik. Er is natuurlijk niets meer circulair dan water. En water is water. Los van de herkomst. Elke watermolecuul is de afgelopen miljoen jaar wel eens een keer door een organisme opgenomen en uitgescheiden. Voor drinkwater geldt dat het verstandig is om de beste bron te pakken. Zelfs de beste zuiveringstechniek pakt maar 95-99,9 % van allerlei stoffen die met het rioolwater meegaan. Urine is nog niet eens het grootste probleem. Riolen zijn ook een verzamelaar van virussen, microverontreinigingen, medicijnresten, drugsafval etc.
      Als je mag kiezen kan je dus beter een andere bron pakken. Drinkwater is een elementaire basisbehoefte. Die moet geborgd. Als het oorlog wordt en de energievoorziening en de zuivering gaat haperen is het fijn als de bron zelf ook al goed is. Grondwater is altijd nog beter dan slootwater. Wat er niet inzit hoeft er niet uit. Maar als we naar Mars willen is afvalwater zuiveren natuurlijk onontkoombaar.
  • This commment is unpublished.
    Jan Hoogendoorn · 2 years ago
    Je slaat de spijker op z'n kop, Harry. Althans, wat de plaats de drinkwaterwinning t.o.v. andere belangen betreft, met de eindeloze procedures. Voor het overige moeten we ook weer niet al teveel zeiken en niet roomser willen zijn dan de paus.
    De inname van verontreinigingen via drinkwater moet je afzetten tegen die we binnenkrijgen via drank, voedsel en lucht. Ik weet niet hoe het plaatje er dan uit gaat zien. Daar komt bij dat het meeste van ons drinkwater is bestemd voor plee, douche en wassen. De hoeveelheid die we voor consumptie gebruiken, valt hierbij in het niet. Misschien moeten we daar eens goed over nadenken.
    Ik erken het vitale belang van (pathogeenvrij) drinkwater voor een gezonde leefomgeving, maar soms lijkt het wel alsof watermakers hun werk als een heilige missie beschouwen. Laten we vooral ook nuchter blijven. In die zin is drinkwater toch weer een beetje een belang onder de belangen.

h2ologoprimair    PODIUM

Podium is een platform voor opinies, blogs, het redactioneel en door waterprofessionals geschreven artikelen. Deze bijdragen (UITGELICHT) zijn voor rekening van de auteurs.
H2O heeft voor Uitgelicht geen bemoeienis met de inhoud, behoudens de beoordeling of de bijdrage in aanmerking komt voor plaatsing. De artikelen mogen geen commerciële grondslag hebben.

(advertentie)
Aanmelden voor H2O Nieuws
Ontvang twee keer per week het laatste waternieuws in je mailbox!