In de strijd tegen de oprukkende rivierkreeft boekt Waterschap Zuiderzeeland succes met een speciale val in de vorm van een piramide. Bij een proef in Dronten werd de populatie al met de helft teruggebracht. Maar het allerbelangrijkste is een gezond ecosysteem, zegt Martijn Hokken van het waterschap.
In de zomer van 2023 begon Zuiderzeeland samen met adviesbureau Waardenburg Ecology en de gemeente Dronten een proef in de wijk De Munten. In enkele sloten werden 24 speciaal voor rivierkreeften ontworpen vallen geplaatst.
De zogeheten ‘Craybar’ heeft de vorm van een piramide, waardoor kreeften er niet uit kunnen ontsnappen maar andere dieren wel. Zij zwemmen namelijk achteruit. Via de val komen ze in een grote opvangbak terecht.
Martijn HokkenDat bleek zo goed te werken dat de vallen afgelopen zomer naar de wijk De Gilden (St. Barbaragildesloot) zijn verplaatst voor de volgende fase van het onderzoek. "Hier hopen we in drie jaar tijd een daling te kunnen aantonen in de blauwalgbloei", vertelt ecoloog Martijn Hokken.
Dweilen met de kraan open
Evenals veel andere waterschappen worstelt Zuiderzeeland met de almaar groeiende populatie van de Amerikaanse rivierkreeft. De dieren vreten waterplanten weg en woelen de bodem en de oevers om, waardoor het water troebel wordt. Daardoor verslechtert de waterkwaliteit en ontstaat er sneller blauwalg.
Voor Zuiderzeeland was die blauwalg de belangrijkste reden om de kreeften weg te willen vangen, maar inmiddels heeft het waterschap bijgeleerd. "De kreeft wordt vaak gezien als de grootste boosdoener, maar het allerbelangrijkste is dat het ecosysteem op orde is", stelt Hokken. "Dat moet de aanval van de rivierkreeft kunnen weerstaan. Anders kun je nog zoveel kreeften afvangen, maar dan blijft het dweilen met de kraan open."
Hij verwijst naar de ecologische sleutelfactoren voor stilstaande wateren van STOWA die essentieel zijn voor een goede waterkwaliteit. Een daarvan is het lichtklimaat, en dat is volgens de beleidsadviseur in de wateras De Gilden in Dronten niet goed genoeg. "En daardoor is de visstand niet evenwichtig. Daar gaan we dit kwartaal samen met de hengelsportvereniging en de gemeente aan werken."
Vogels
Als het ecosysteem gezond is, zijn er namelijk genoeg natuurlijke vijanden voor de rivierkreeft: vissen als de snoek, de baars en de paling lusten ze rauw. En ook vogels als aalscholvers en reigers weten er wel raad mee.
Die laatste hebben geluk, want die kunnen eten uit de open opvangbak waarin de rivierkreeften via de val terechtkomen. En dat gebeurt al volop, zegt Hokken.
Inmiddels is de kreeftenpopulatie in het gesloten deel waarin de proef plaatsvindt al bijna gehalveerd. Dat betekent dat de drempelwaarde van 0,63 kreeft per vierkante meter bijna bereikt is. "We zijn heel benieuwd of we daar deze zomer het effect al van zien. Maar we moeten het ecosysteem ook de tijd geven om te reageren, dus we gaan eind 2026 pas definitief evalueren."
We willen een techniek ontwikkelen om de bodem omhoog te laten groeien met 1m p/jaar. We hadden al zitten denken aan dit systeem, maar ik zou graag eens willen praten over jullie ervaring of samenwerking .
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.