Hoe kunnen we het gedrag van bodem en vegetatie tijdens langdurige droogte beter begrijpen? Een consortium onder leiding van de Universiteit Twente gaat de komende zes jaar met deze vraag aan de slag in het WUNDER-project. Dat moet leiden tot ‘grensverleggende oplossingen’ om droogteschade aan gewassen te beperken.
Het WUNDER-project (Water Use and Drought Ecohydrological Responses of Agricultural and Nature Ecosystems in the Netherlands) is een van de vier onderzoeksprojecten die onlangs een KIC-subsidie van het NWO ontvingen. Het gaat om de KIC-call ‘Klimaatrobuuste productiesystemen en waterbeheer’. Inmiddels is eind vorig jaar de volgende ronde geopend.
Bob SuVoor WUNDER bedraagt de subsidie 1,5 miljoen euro. Daarvan worden vijf aio’s aangesteld, vertelt projectleider Bob Su, hoogleraar ruimtelijke hydrologie en waterbeheer van de Universiteit Twente. Doel is een geïntegreerd monitoring- en modelleringssysteem te ontwikkelen om het gedrag van bodem en vegetatie tijdens langdurige droogte te doorgronden.
"De aanname is dat gevarieerde water-bodem-gewassystemen een gebied weerbaarder maken tegen droogte. De huidige monocultuur is ontzettend kwetsbaar. Gewassen met diepe wortels werken als een soort pomp, die het water naar de bovenste lagen brengt. Dat zou dus een van de maatregelen kunnen zijn."
Voedselbos
De hoogleraar raakte geïnspireerd door het bacheloronderzoek van zijn dochter Judith Su, vertelt hij. Zij onderzocht de alternatieve waarderingspraktijken van voedselbos Ketelbroek, bij Groesbeek. "Satellietbeelden van het gebied rondom het voedselbos tijdens de droogte in 2018 lieten een groene oase tussen bruine alle akkers zien. Dat wekte mijn interesse."
Om het gedrag van de bodem te onderzoeken, moet een verbeterd hydrologisch model ontwikkeld worden, aldus Su. De huidige modellen, waarbij de verdamping van water wordt afgeleid, gebruiken goed bewaterd gras als referentie. "Wij denken dat dit tijdens een langdurige droogte een verkeerde aanname is. Een nauwkeurige schatting maken van het beschikbare water wordt hierdoor erg moeilijk."
Als pilotstudie heeft promovenda Liduin Bos Burgering, die haar onderzoek bij Deltares verricht, al glasvezelkabels aangelegd bij het Flevolandse akkerbouwbedrijf Veenink. Samen met Miriam Coenders van de TU Delft wil ze hier een 'digitaal tweelingveld' opzetten om de werkelijke verdamping en het lokale advectie-effect - dat optreedt bij irrigatie tijdens droogte - te meten.
Boeren
In het WUNDER-project wordt nauw samengewerkt met boeren en waterschappen. Dat moet praktische use-cases (computermodellen) opleveren voor dagelijkse droogtemonitoring en –voorspelling, die klimaatrobuuste productiesystemen en waterbeheer ondersteunen. Su: "Wij kunnen wel een voedselbos willen, maar willen de boeren dat ook?"
Het consortium bestaat verder uit onder andere de Technische Universiteit Delft, Wageningen Universiteit, HAS Hogeschool, de vier co-financiers Deltares, Wageningen Environmental Research, Planet en HKV, en eindgebruikers als de Nederlandse Stichting Voedselbosbouw, LTO Noord en een aantal waterschappen.
De andere drie onderzoeksprojecten die een KIC-subsidie hebben ontvangen, gaan over de opschaling van private en collectieve wateropslag voor robuustere landbouwsystemen, klimaatrobuuste en waardevolle natuur-gebaseerde zandlandschappen (beide Wageningen University) en de zoetwaterbeschikbaarheid voor landbouw in het Nederlandse kustgebied (TU Delft).
MEER INFORMATIE
Toelichting Universiteit Twente op WUNDER
Bericht NWO over vier honoreringen KIC-call
H2O-bericht over nieuwe ronde KIC-call
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.