Wetterskip versterkt Lauwersmeerdijk met scharnierende zetstenen

Wetterskip Fryslân heeft vandaag het startschot gegeven voor de versterking van de Lauwersmeerdijk. De dijk wordt over een lengte van 4,4 kilometer versterkt. Daarbij worden zetstenen met zogeheten hol en dolverbinding onderaan de dijk aangebracht, een novum voor de zoutwaterkering in Nederland.

De dijk tussen de Peazemerlannen en de R.J. Cleveringsluizen voldoet niet meer aan de veiligheidseisenen. Er zijn lang geen versterkingswerkzaamheden aan de dijk gepleegd, in de asfaltlaag zitten scheuren.

De slechte toestand van de dijk was voor het algemeen bestuur van het wetterskip reden om dijkversterking met voorrang aan te pakken, ook al betekende dit dat het waterschap het project, dat 26 miljoen euro gaat kosten, moest voorfinancieren. De dijk is weliswaar onderdeel van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP), maar stond niet bovenaan de lijst. 

Versneld
Bij de start vandaag meldde directeur Erik Wagener van het HWBP dat de bijdrage van het programma, zijnde 22 miljoen euro, er toch versneld komt. Hij overhandigde daartoe een bewijs van de bijdrage aan Bé de Winter, dagelijks bestuurder van het wetterskip.

De Winter toonde zich verguld met de versnelde bijdrage, die wat verlichting brengt in de financiële huishouding van het wetterskip. “We gingen ervanuit dat we in 2024 de bijdrage zouden krijgen uit het HWBP. Dat het nu beschikbaar komt, scheelt ons 8 ton in kosten”, vertelde de bestuurder na afloop van de symbolische start op de dijk met leerlingen van de basisschool 't Kompas uit Paesens-Moddergat. 

Zetstenen
Wetterskip Fryslân kiest ervoor om Verkalit interlock zetstenen aan de onderkant van de Lauwersmeerdijk te plaatsen. De stenen zijn getest in de deltagoot van Deltares.

Een belangrijk voordeel van dit systeem is, aldus het wetterskip, dat verzakkingen in de dijk direct zichtbaar worden, terwijl de dijk haar sterkte behoudt. Het systeem wordt al tientallen jaren toegepast aan de Duitse waddenzeekust en blijkt prima bestand tegen hoogwater, stormvloeden en ijsgang.

Voor het eerst
De zetsteen, die recent is geplaatst in de Westermeerdijk bij Urk in de Noordoostpolder, wordt in Friesland voor het eerst in de Nederlandse zoutwaterkering toegepast. Projectleider Ido Boonstra van het wetterskip vertelt dat voor de zetstenen is gekozen omdat ze goed passen in het bestaande profiel van de dijk. Door het zogeheten hol en dolsysteem, dat ervoor zorgt dat de zetstenen scharnieren en zwakke plekken in de dijk compenseert, kan worden volstaan met blokken van 30 centimeter dik, aldus Boonstra. 

Naast versterking van de bekleding, verandert ook de vorm van de dijk. Aan de Waddenzeekant komt midden op de dijkhelling een strook asfalt. Dit stuk breekt de golven bij extreem hoog water en dient ook als fietspad. De hoogte van de dijk blijft hetzelfde. 

PAS
Naar verwachting is de dijkversterking eind 2021 klaar. Het project wordt niet gehinderd door de uitspraak van de Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof (PAS), die de voortgang van tientallen dijkversterkingsprojecten vooralsnog heeft stil gelegd.

Bij de uitvoering van deze projecten komt CO₂ vrij, wat niet is toegestaan nu er een streep is gezet door het PAS, een beleidsinstrument waarmee groen licht werd gegeven aan projecten met het uitgangspunt dat veroorzaakte natuurschade door stikstofuitstoot later zou worden gecompenseerd. Een construct dat de bestuursrechter niet geoorloofd vindt. 

De dijkversterking bij het Lauwersmeer valt niet onder de projecten die nu vooralsnog ‘on hold’ staan. Directeur Wagener van het HWBP geeft aan dat de vergunning voor de versterking van de Friese waddenzeedijk niet is uitgegeven onder het PAS. "Het proces is onomkeerbaar. De CO₂-uitstoot voor dit project is al gecompenseerd.” 

Welke dijkversterkingsprojecten als gevolg van de PAS-uitspraak wel in de knel zitten, kon Wagener niet zeggen. Op de lijst die minister Carola Schouten van LNV heeft uitgebracht staat het aantal van 30 tot 40 dijkversterkingsprojecten. Het HWBP zet op een rij welke onder de uitspraak van het PAS vallen, aldus de HWBP-directeur. 

Verkenningsfase
Vooralsnog heeft Wetterskip Fryslân nog niets van doen met de PAS-uitspraak voor het volgende dijkversterkingsproject dat op de rol staat: het traject aansluitend op de Lauwersmeerdijk in westelijke richting. De aanpak van het dijkdeel dat 46 kilometer lang is en waarvan de versterking 315 miljoen euro moet gaan kosten, is nog in een verkenningsfase. Dat betekent dat gekeken wordt welke vormen van dijkversterking toegepast gaan worden.

Het wetterskip verwacht over vijf jaar met de versterking van dit deel van de dijk te beginnen.