De Peel heeft definitief de status van NOVI-gebied gekregen. De bedoeling is dat de betrokken overheidsorganisaties als één overheid samenwerken om de uitdagingen in dit landelijke gebied aan te gaan. Waterthema’s spelen daarbij een belangrijke rol.
De Peel behoort samen met het Groene Hart en Zuid-Limburg tot de eerste drie gebieden die in verband met de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) definitief zijn aangewezen. Ook zijn er nog vijf andere gebieden die hiervoor op de nominatie staan. Bij de toekenning is niet over een nacht ijs gegaan, vertelt strategisch adviseur Carel Nobbe van Waterschap Aa en Maas. “We hebben dit drie jaar lang voorbereid. Er is een plan van aanpak opgesteld, waaraan alle deelnemende partijen zich bestuurlijk hebben gecommitteerd. Ook heeft Studio Marco Vermeulen voor ons een toekomstbeeld voor de Peel geschetst in de vorm van een narratief.”
Carel Nobbe
In de stuurgroep van het NOVI-gebied De Peel zijn tien overheidsorganisaties vertegenwoordigd: de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, de provincies Limburg en Noord-Brabant, de regio’s Eindhoven, Noordoost-Brabant, Noord-Limburg en Midden-Limburg en de waterschappen Aa en Maas (mede namens De Dommel) en Limburg. Andere ministeries zoals Infrastructuur en Waterstaat zijn er via het interdepartementaal overleg bij betrokken.
Gemakkelijker samenhang creëren
De essentie is dat deze partijen ‘als één overheid’ de uitdagingen in de Peel te lijf gaan, zegt Nobbe. “Er lopen zoveel projecten en programma’s vanuit de verschillende ministeries dat er een spaghettibrei is ontstaan. Voorbeelden zijn de aanpakken voor stikstof en klimaatadaptatie en de programmering in het kader van het Natuurpact. Door de samenwerking in het NOVI-gebied kunnen we gemakkelijker samenhang en coördinatie creëren. Wij willen niet meer dingen doen, maar dingen beter doen.” Het is geen top down benadering, voegt Nobbe eraan toe. “Juist de samenwerking met bedrijven en maatschappelijke organisaties moet het verschil gaan maken.”
De waterschappen kunnen al in een vroeg stadium de waterthema’s inbrengen. “De integrale en interbestuurlijke samenwerking is nodig om onze eigen doelen te bereiken. Bij bijvoorbeeld droogte speelt de ruimtelijke aanpak een zeer belangrijke rol. We hebben als waterschap zelf geen ruimtelijke instrumenten en zijn dus afhankelijk van andere partijen.”
'De samenwerking is nodig om onze eigen doelen te bereiken'
De samenwerking is volgens Nobbe eigenlijk een vervolg op het programma Vitaal Platteland, dat in maart ten einde loopt en vier jaar heeft geduurd. De Peel is hierin een van de vijftien proefgebieden. “Daarvoor is dezelfde stuurgroep verantwoordelijk geweest. Het programma heeft geleid tot allerlei initiatieven die nu worden opgestart. Een voorbeeld is sensorgestuurd boeren dat moet leiden tot bedrijfswater- en bedrijfsbodemplannen voor alle agrarische ondernemingen in De Peel. Eigenlijk kun je NOVI De Peel zien als een structurele, langjarige voortzetting van de buitenboordmotor Vitaal Platteland.”
Beter water vasthouden
De Peel was ooit moerassig hoogveen en is nu een belangrijk voedselproducerend gebied met duizenden agrarische bedrijven. Nobbe: “Het is een gebied met een grote veedichtheid en flink wat opgaven in verband met de transities in het landelijk gebied.” Het terugbrengen van de schadelijke uitstoot door de veehouderij is een grote uitdaging. “Er zijn veel varkens, koeien en kippen en dus wordt er veel mest geproduceerd. De landbouwsector heeft al het nodige gedaan om de emissies van schadelijke stoffen terug te dringen, maar de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water zijn nog niet gehaald.”
Een ander thema is droogte. De Peel is volgens Nobbe een soort spons waar het water flink wordt uitgeknepen. Er is geen wateraanvoer vanuit de grote rivieren. Dat zorgde tijdens de afgelopen droge zomers voor veel problemen voor de landbouw en de natuur. “Er moet van alles gebeuren om ervoor te zorgen dat de bodem beter water vasthoudt. Daarvoor lopen al diverse pilotprojecten. Zo wordt in AgroProeftuin de Peel bekeken of met andere teelt zoals sorghum, vlas en zoete aardappels de bodemstructuur kan worden verbeterd.”
Nobbe wijst tot slot nog op de grote woningbouwopgave waarvoor de Peel net als andere gebieden staat. “Wij vinden als waterschappen dat dit op een duurzame manier moet gebeuren. Het is belangrijk dat het watersysteem goed wordt ingebed in woningbouwprojecten. Dan kunnen grote verlagingen van het grondwater in de Peel worden voorkomen.”
MEER INFORMATIE
Gezamenlijk bericht over definitieve toekenning
Ministerie van BZK over de NOVI-gebieden
Narratief over de toekomst van de Peel
H2O Actueel: watertoevoer naar de Peel
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.