De regen van de voorbije weken zorgde voor enige verlichting, maar nu neemt het neerslagtekort weer sterk toe. Daardoor zal de vraag naar zoetwater verder stijgen volgens de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW). De extra droogtemaatregelen die waterbeheerders eerder hebben genomen, lijken voor de komende twee weken voldoende.
De droogte houdt aan ondanks de recente neerslag, meldt de LCW in de gisteren verschenen update van de droogtemonitor. Net als in de berichtgeving van half april wordt aangegeven dat het voorkomen van verzilting en het vasthouden van water momenteel de aandacht van waterbeheerders heeft.
April was zeer zacht en zeer zonnig. Er viel met gemiddeld 29 millimeter ook minder neerslag dan de normale hoeveelheid van 43 millimeter, volgens een bericht van Weeronline. Het regende voornamelijk in de tweede helft van de maand. Dat biedt enig soelaas voor landbouw en natuur. “De effecten van de droogte zijn hierdoor gestabiliseerd”, aldus de LCW.
Sterk toenemend neerslagtekort
Het is opnieuw droog geworden. “De komende weken wordt weinig neerslag verwacht terwijl de temperatuur met name de eerstkomende dagen hoog zal zijn. Het neerslagtekort zal dan ook naar verwachting sterk toenemen. Daarnaast neemt de vraag naar zoetwater verder toe in de komende tijd, met name door de groeiperiode van gewassen.”
Het KNMI voorspelt dat het landelijk gemiddelde neerslagtekort omhoog gaat van actueel 45 naar 88 millimeter over vijftien dagen. Dat niveau ligt dan iets boven het gemiddelde van de 5 procent droogste jaren.
Lage afvoeren van Rijn en Maas
Verontrustend is deze ontwikkeling nog niet, blijkt uit de droogtemonitor. Ook niet dat de afvoeren van de Rijn en de Maas duidelijk lager zijn dan het landelijk gemiddelde voor deze tijd van het jaar, al zijn ze sinds half april wel wat gestegen. De afvoeren bevinden zich nog ruim boven het LCW-criterium.
In de komende periode van in ieder geval zo’n dag of tien zullen de peilen weer dalen door het uitblijven van neerslag in de beide stroomgebieden. Dat zal geen problemen voor de waterbeschikbaarheid opleveren, verwacht de LCW. “Ondanks de vrij lage afvoer van de Rijn en de Maas is er op dit moment voldoende zoet oppervlaktewater om aan de vraag te voldoen.”
De commissie meldt verder dat de grondwaterstanden in het algemeen laag blijven, maar door de recente neerslag niet verder zijn gedaald. Daarnaast zijn de effecten van droogte op de waterkwaliteit vooralsnog beperkt. Er zijn op het ogenblik geen meldingen van botulisme of vissterfte en alleen erg lokaal van blauwalg. De watertemperatuur is normaal voor eind april.
Waterpeilen verhoogd
Rijkswaterstaat en waterschappen hebben vanwege de droogte in maart en april al verschillende maatregelen genomen. Zo staat het peil van het IJsselmeer en het Markermeer nu op ongeveer 15 centimeter onder NAP, zodat er een grotere zoetwatervoorraad voor het noorden van Nederland beschikbaar is. Ook worden de zoete Zeeuwse meren gestuurd op zomerpeil.
Waterschappen hebben regionaal waar mogelijk de waterpeilen verhoogd om extra water vast te houden. “In West-Nederland is sprake van beginnende verzilting en is het lastiger voor waterbeheerders om de waterpeilen te handhaven.” Daarnaast zijn er lokaal tijdelijke verboden voor het onttrekken uit grondwater en/of oppervlaktewater, waaronder enkele totaalverboden in Brabantse gebieden.
Deze inspanningen lijken volgens de LCW voor de komende twee weken voldoende om in de watervraag te voorzien. Wel met een voorbehoud: “Indien de situatie wijzigt, kunnen extra maatregelen nodig zijn.”
Waterschappen over droogtesituatie
De waterschappen Rivierenland en Vechtstromen hebben de laatste dagen van zich laten horen over de actuele droogsituatie. Rivierenland wijst erop dat het vooral op 23 en 24 april regende in het eigen gebied. “De neerslag werd bijna helemaal door de grond opgenomen. Op verschillende locaties merkten we dat we minder water het gebied in hoefden te pompen; op andere locaties bleef aanvoer nodig.”
Het waterschap maakt zich nu op voor een droge periode. “We zetten inlaten verder open en laten aanvoergemalen draaien. Vorige week verhoogden we waar mogelijk al waterpeilen. Deze week stellen we op meer plekken een waterpeil in dat hoger is dan het zomerpeil. We blijven wel alert op een mogelijke onweersbui aan het einde van de week. Ook al is de kans daarop klein.”
Vechtstromen laat weten dat de meeste grondwaterstanden in het werkgebied zich bevinden rond het gemiddelde voor de tijd van het jaar, dankzij de regen van afgelopen week. “We houden zo veel mogelijk water vast, zodat dit in de bodem kan zakken om het grondwater aan te vullen.” Meer regen blijft welkom.
Het met oppervlaktewater beïnvloeden van grondwaterstanden is erg ingewikkeld en afhankelijk van heel veel dingen, stelt het waterschap. Het is maatwerk. “Daar waar de omstandigheden gunstig waren, zijn we dit jaar al vroeg begonnen met het vasthouden van water (stuwen op zomerstand). Vanwege de aanhoudende droogte maken we bovendien gebruik van droogtestuwen (in de gebieden waar we geen water kunnen aanvoeren).”
Vorige week is gestart met de aanvoer van water op plekken waar dat mogelijk is. Zo kan met tijdelijke pompinstallaties bij het gemaal Eefde water worden aangevoerd vanuit de IJssel via het Twentekanaal naar het zuidelijk deel van het gebied van Vechtstromen. Op 18 april is alvast de eerste pompinstallatie geplaatst. Na de regenbuien is er nu nog niet zo veel water nodig om aan de vraag te voldoen. “Dat kan echter snel veranderen.” Voor het noordelijk deel van het werkgebied wordt water vanuit het IJsselmeer gehaald.
