De waterschappen vangen al jarenlang steeds minder muskusratten en deze trend zette zich in 2020 door. Het waren er bijna 48.000, een vermindering met 5 procent ten opzichte van een jaar eerder. Het aantal gevangen beverratten groeide wel.
De muskus- en beverratten zijn uitheemse knaagdieren, die door hun gegraaf voor heel wat schade aan dijken, kades en oevers zorgen. Ook vormen ze een bedreiging voor de biodiversiteit, omdat ze onder meer riet en lisdodde eten en inheemse diersoorten verdringen. De muskusratten vormen daarbij verreweg het grootste probleem, maar nu is wel - in neerwaartse richting – de grens van vijftigduizend vangsten doorbroken.
Niet overal teruggang bij muskusratten
Vorig jaar vingen de waterschappen welgeteld 47.772 muskusratten. Ter vergelijking: in 2019 waren het er 50.319 en in 2018 53.551. De teruggang was echter nog niet overal te zien, vertelt beleidsadviseur Dolf Moerkens die bij de Unie van Waterschappen verantwoordelijk is voor het dossier muskus- en beverratten.
Dolf Moerkens
“Vooral in het Groene Hart is het probleem hardnekkig. Soms poppen muskusratten lokaal op of is er een verschuiving naar gebieden waar op dat moment minder bestrijders actief zijn geweest. Daarom moeten waterschappen erop alert zijn dat ze niet te snel bestrijders verplaatsen.”
Moerkens verwacht dat de daling van het aantal muskusratten op een gegeven moment vlugger zal verlopen. “Als de populatie ergens eenmaal daalt, gaat het snel. Dat punt moeten we zien te bereiken in gebieden met nu nog veel muskusratten.”
Vangst beverratten vrijwel alleen aan grens
Het aantal gevangen beverratten is veel kleiner maar groeide wel naar 1.344 in 2020, een stijging met 12 procent. Waterschap Rivierland ving er 543. De recente zachte winters worden als een belangrijke reden genoemd. Hierdoor is de populatie bij de oosterburen sterk toegenomen.
Moerkens komt met een relativering. “Het probleem is absoluut niet groot, want er is geen eigen populatie in Nederland. De instroom van beverratten vanuit Duitsland neemt weliswaar toe, maar we zijn nog in staat om de dieren te vangen aan de grens. Af en toe breekt er eentje door de barrière en vangen we die verderop in het land. Maar dat gaat dan echt over een beperkt aantal per jaar.”
Voortzetting van inspanningen
De waterschappen hebben de laatste twee decennia door forse inspanningen veel bereikt, want rond de eeuwwisseling vingen zij nog vierhonderdduizend muskusratten. Jaarrond zijn bijna vierhonderd gespecialiseerde muskus- en beverratbestrijders actief. Het doel is dat over vijftien jaar de muskusratten in het binnenland zijn verdreven en enkel nog grensbewaking nodig is. “Het is belangrijk om daarvoor de huidige inzet van bestrijders voort te zetten”, zegt Moerkens.
Een bestrijder op pad I foto: Unie van Waterschappen
Hij ziet de invasie van muskus- en beverratten uit Duitsland niet afnemen. “In het afgelopen jachtseizoen dat van april tot april loopt, zijn er in het noordelijk gelegen Nedersaksen alleen al 42.000 beverratten geschoten. En in Noordrijn-Westfalen worden muskus- en beverratten eigenlijk niet actief gevangen. Zolang Duitsland zijn zaakjes niet op orde heeft, kunnen we nooit verdergaan dan terugdringen tot de landsgrens.”
Nieuwe technieken met eDNA ingezet
Waterschappen gaan bij de bestrijding nieuwe technieken met environmental DNA (eDNA) inzetten. De Unie van Waterschappen, Waterschap Rivierenland en Universiteit van Amsterdam werken hiervoor samen met Belgische en Duitse organisaties en kennisinstellingen binnen het Europese Life-project MICA (de afkorting staat voor ‘management of invasive cyopu and muskrat in Europe’). Dit duurt tot en met 2023. Met eDNA kunnen muskus- en beverratten beter worden opgespoord, vertelt Moerkens. “We gaan nu in Friesland en de kop van Noord-Holland er op grote schaal mee aan de gang. Er is apparatuur ontwikkeld om op een efficiënte manier watermonsters te nemen.”
Tevens wordt er een slimme vangkooi gemaakt, waarmee muskus- en beverratten levend worden gevangen. Beeldherkenning voorkomt dat de klep ook dichtvalt bij andere dieren, zoals bij de huidige kooien nog het geval is. Moerkens licht toe: “De slimme kooi zit momenteel in de testfase. Zulke kooien zullen in eerste instantie vooral door Waterschap Rivierenland worden ingezet om beverratten te vangen langs de Duitse grens. De beverratkooi is zo groot dat hierin op zich gemakkelijk een bever of otter kan worden gevangen, maar dat is natuurlijk niet gewenst. Het is de bedoeling om de slimme kooi later ook te gebruiken voor muskusratten.”
Update 27 januari, 10.30 uur
Diverse waterschappen hebben berichten over de eigen vangsten geplaatst op hun sites. Hieronder zijn de links opgenomen.
MEER INFORMATIE
Bericht van Unie van Waterschappen
Bericht van Waterschap Drents Overijsselse Delta
Bericht van Waterschap Hunze en Aa’s
Bericht van Waterschap Noorderzijlvest
Bericht van Waterschap Rivierenland
Bericht van Waterschap Vallei en Veluwe
Bericht van Waterschap Vechtstromen
Bericht van Waterschap Zuiderzeeland
Toelichting op project Life MICA
Video-interview met bestrijder Jari Bremer
H2O-bericht over vangsten in 2019
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.