Wat gebeurt er als er veel regen valt in de binnenstad van Amsterdam? Kan gemaal Zeeburg al dat extra water snel genoeg wegpompen? Om een antwoord op deze vragen te vinden, heeft Waterschap Amstel Gooi en Vecht (AGV) een proef gedaan met een tijdelijke peilverhoging van 10 centimeter.
De test vond afgelopen dinsdag plaats in het zogeheten hoogbemalingsgebied vanaf de Amstel tot aan gemaal Zeeburg in het oosten van de stad. Bij veel regen stroomt het water uit de hele Amstellandboezem en de grachten van Amsterdam door dit gebied naar het gemaal.
Het waterschap wilde daarom weten of het water hier goed kan doorstromen. De proef moest duidelijk maken waar het water minder goed kan stromen, bijvoorbeeld doordat het ondiep is, door een smalle brugdoorgang of door sluizen.
Ook moest blijken hoe snel gemaal Zeeburg het water kan wegpompen. Als het erg hard regent, kan het waterpeil in de grachten van Amsterdam en de Amstel snel stijgen. Gemaal Zeeburg wordt dan aangezet om het teveel aan water weg te pompen naar het IJmeer en het Markermeer. Dat is in 2023 zeven keer gebeurd en in 2024 tot nu toe één keer.
Pompen aan
Voorafgaand aan het onderzoek heeft Rijkswaterstaat het waterpeil in het gebied eerst laten stijgen met 10 centimeter. Woonbootbewoners waren gewaarschuwd en andere watergebruikers hadden het advies gekregen om niet het water op te gaan.
Dinsdagmorgen zijn de pompen van gemaal Zeeburg aangezet, waardoor het water sneller ging stromen. Gedurende de dag zakte het peil tot ongeveer 50 centimeter onder Normaal Amsterdams Peil (NAP), 10 centimeter onder het normale waterpeil van min 40 centimeter NAP. Dat is volgens het waterschap vergelijkbaar met de situatie van de afgelopen jaren waarbij gemaal Zeeburg in werking was gesteld.
Maatregelen
Voor AGV was de proef een succes. "We hebben nu meer zicht op waar het water minder goed kan stromen door bagger, een smalle doorgang of door voorwerpen in het water", aldus een woordvoerder.
Concrete maatregelen zijn volgens haar nog niet geformuleerd. "We gaan de gegevens nu verder onderzoeken en bekijken op basis daarvan welke maatregelen we kunnen nemen. Te denken valt aan baggeren op plekken waar het verhang te groot is, of bijvoorbeeld onder woonboten."
"Eerder hebben we in het hoogwaterbemalingsgebied al stroomlijnschotten aangelegd, die de stroming na een brug beter begeleiden. We kijken nu ook of deze nog steeds goed functioneren of dat daar aanpassingen nodig zijn."
Eerlijker voor de boeren en de maatschappij.
Het pleidooi voor meer overleg in het kader van grensoverschrijdend waterbeheer met Duitsland en België, maar ook met Luxemburg, Frankrijk en Zwitserland, is wel steekhoudend. Het stroomgebied van de Rijn beslaat naast Nederland immers Zwitserland, Duitsland en Frankrijk. Stroomgebied van de Maas beslaat naast Nederland ook Frankrijk, Luxemburg, België en Duitsland. Voor zover ik weet zijn er in waterschapverband slechts een aantal pilots hier momenteel concreet mee bezig o.a. via het ontwerpen en operationaliseren van grensoverschrijdend waterbeheer rondom de Overijsselse Vecht en ook voor delen van het Roer stroomgebied dat aansluit op de Maas. Ruimte voor de rivieren in Nederland gaat maar beperkte impact hebben als niet eenzelfde inhaalslag gaat plaatsvinden in de bovenstrooms genoemde landen.
Acht kennisinstituten uit Nederland, België, Duitsland en Luxemburg gaan daarom onder coördinatie van Deltares onderzoek doen naar beter beheer van grensoverschrijdende regionale stroomgebieden. De watersnood in juli 2021 heeft geleerd dat autoriteiten hier geen goed overzicht over hebben en dat kennis over de overstromings- en droogterisico’s langs de kleinere grensoverschrijdende zijrivieren van de Maas en Rijn nog heel versnipperd is.
Het artikel stelt terecht dat voor grensoverschrijdend waterbeheer nog te weinig urgentie is.