Na vijf jaar pionieren met actieve waterinfiltratie, ofwel drukdrainage, in de polder Spengen lukt het om de grondwaterstand in het groeiseizoen hoger te houden. Voor de boeren levert deze werkwijze echter nauwelijks voordeel op, zo blijkt uit het eindrapport van de bedrijvenproef ‘Sturen met grondwater’.
In de Utrechtse polder Spengen heeft het Hoogheemraad De Stichtse Rijnlanden (HDSR) de afgelopen vijf jaar samen met zeven boeren geëxperimenteerd met actieve waterinfiltratie in het veenweidegebied. Het betreft de eerste grootschalige praktijktest in Nederland, die mede door de provincie Utrecht is gefinancierd.
Bij actieve waterinfiltratie worden buizen niet op een sloot aangesloten om het veen met water te infiltreren, maar op een waterton met pomp. Daarmee kan per perceel actief op grondwaterstand worden gestuurd. Dat moet helpen om de bodemdaling te remmen en de CO2-uitstoot te beperken.
Voor de proef is circa 15 procent van de agrarische percelen in Spengen voorzien van een actief waterinfiltratiesysteem. Gedurende vijf jaar zijn verschillende aspecten onderzocht: grondwaterstanden, bodemhoogte, waterkwantiteit, bodemvocht, bodemconditie, draagkracht, stroomverbruik en kosten. De boeren hielden een logboek bij over hun ervaringen.
Bodemdaling
De grondwaterstand is in het groeiseizoen duidelijk hoger gehouden, zo blijkt uit de metingen: gemiddeld 16 cm in het voorjaar en 26 cm in de zomer. Dat geldt ook voor de bodemhoogte in een droog seizoen. De verwachting is daarom dat actieve waterinfiltratie een remmend effect heeft op bodemdaling.
Om iets te kunnen zeggen over het effect op de langjarige bodemdaling is echter een meetreeks van minstens zes jaar nodig. Daarom worden de metingen tot in elk geval 2026 voortgezet.
Zowel de agrariërs als het waterschap hebben veel geleerd van de proef, stelt HDSR. Voor het waterschap was het een nieuwe ervaring om het sturen op de grondwaterstand los te laten. "Boeren en waterschap zijn samen begonnen, zonder vooraf alles te willen weten. Dit zijn twee van de belangrijkste succesfactoren van deze proef."
Weidevogels
Voor de boeren blijkt het effect op de bedrijfsvoering neutraal, wat wil zeggen dat het hen geen voordeel oplevert. Wel vraagt het systeem een flinke investering en heeft het onderhoud nodig. De conclusie luidt dan ook dat deze investering alleen te rechtvaardigen is "vanuit de maatschappelijke doelen remmen bodemdaling en reductie CO2".
MEER INFORMATIE
Eindrapportage Bedrijvenproef Spengen 2017-2021
H2O-artikel: Drukdrains: slim sturen in het veenweidegebied
H2O-bericht: Hogere grondwaterstand lokt weidevogels naar Spengen