De Vrije Universiteit Amsterdam doet in Uden onderzoek naar de waterdoorlatendheid van de Peelrandbreuk. Bij deze geologische breuk treedt het verschijnsel van wijst op, een zeldzame vorm van kwel. De hoge gronden zijn nat en de lager gelegen gronden droog.
Het onderzoek richt zich op de maatregelen voor bescherming en herstel van wijstgebieden, beekbronnen en het watervasthoudend vermogen van de bodem. Daarvoor is in september een sleuf van 25 meter lang en 2,5 meter diep gegraven in de Brabantse gemeente Uden. Zo kan het team van de Vrije Universiteit (VU) de Peelrandbreuk ondergronds en van zeer dichtbij onder de loep nemen.
Natuurlijke damwand
De Peelrandbreuk is een breuklijn in de aardkost die door heel Oost-Brabant en Limburg loopt, tot voorbij Roermond. De breuk is actief sinds het Mioceen, ongeveer 23 miljoen jaar geleden. De Peelrandbreuk wordt als geologisch uniek in Europa omschreven; het gaat om een soort natuurlijke damwand. Ernaast zijn veel wijstgronden te vinden. In deze hooggelegen, drassige gronden komt ijzerrijk grondwater als kwel omhoog uit de bodem. Dat leidt tot een bijzonder fenomeen: de hoge gronden zijn nat en de lager gelegen gronden blijven droog.
De onderzoekers zijn nog tot eind oktober bezig bij Uden. Daarna wordt de sleuf weer dichtgegooid. In 2014 is al eerder in de buurt bij Bakel een sleuf gegraven. Het onderzoek richtte zich toen op hoe de Peelrandbreuk eruitziet. Het huidige onderzoek naar de waterdoorlatendheid is hierop een vervolg.
Onderdeel grootschalig onderzoek
De Udense sleuf is een onderdeel van een grootschalig wijst- en breukenonderzoek dat tot 2022 duurt. Dit wordt gefinancierd door de provincie Noord-Brabant, Waterschap Aa en Maas, Brabant Water en de VU. Een goed inzicht in de Nederlandse breuksystemen is belangrijk voor het begrijpen van ondergrondse watersystemen.
Er is nog een belang gemoeid met het bestuderen van de Peelrandbreuk. De provincie, het waterschap en de gemeenten in de buurt streven ernaar om hiervan het Unesco Geopark Peelhorst te maken. Het is maar de vraag of een aanvraag voor deze status een echte kans van slagen heeft. Daarvoor is in ieder geval een gedegen wetenschappelijke onderbouwing van de internationale geologische betekenis nodig.
Publieksdagen
De onderzoekssleuf wordt volgende week twee dagen opengesteld voor het publiek. Belangstellenden kunnen op maandag 15 en zaterdag 20 oktober het terrein bezoeken. Ook zijn er rondleidingen. Kinderen kunnen meedoen aan een kleurwedstrijd en zelf een flesje wijstwater hengelen.
Meer informatie:
Bericht van Waterschap Aa en Maas
Artikel VU-professor Ronald van Balen (uit 2009)