door Eilard Jacobs
WATERBLOG - Water genoeg in Ierland zou je zeggen. Je hoeft je hand maar op te houden en het valt er in. Misschien water te veel? Dat komt zo nu en dan ook voor. Water staat in Nederland nu niet bepaald bovenaan de agenda bij de kabinetsformatie. In Ierland ligt dat allemaal anders.
Een middagje Ierland, dat was het onderwerp op een KNW bijeenkomst in Amsterdam. Ierland is (en blijft!) lid van de EU en werkt daarom aan het voldoen aan de EU richtlijnen. Zo ook op het gebied van waterdiensten en de kosten terugwinning daarvoor. Het zag er aanvankelijk heel overzichtelijk uit. Irish Water wordt een multi utility en beheert de drinkwatervoorziening en de afvalwaterzuivering. De kosten worden bestreden door een waterheffing. Voorwaar een gezond bedrijf met een kapitaal aan assets en een stabiele financiering. Klaar om de Ierse waterketen aan te pakken, want er moet nog veel gebeuren.
Dat was echter buiten de waard gerekend, of liever gezegd buiten de Ieren zelf. Die hadden sinds de jaren zeventig niet meer voor hun drinkwater hoeven betalen of regelden dat wel onderling op het platteland. Er ontstond groot protest met 50.000 demonstranten tegen de waterrekening. Achter dit protest zal overigens wel meer dan alleen wat water. Het algemeen vertrouwen in de politiek is in Ierland erg laag en er was een zorg dat water geprivatiseerd zou worden.
Na de verkiezingen in maart 2016 bleken de watertarieven een breekpunt in de coalitieonderhandelingen (Dat zit in Nederland niet in collectie breekpunten). De uitweg werd gezocht in het samenstellen van een internationale expert commissie, die een advies moest uitbrengen aan een parlementaire commissie. Tot dat die laatste commissie een besluit zou hebben genomen, zouden de waterrekeningen worden opgeschort. Gritta Nottelman (Waternet/AGV) werd tot haar eigen stomme verbazing uitgenodigd zitting te nemen in deze commissie en kon ons er zo over vertellen.
Het was doorpakken: de commissie kreeg van Juli tot november 2016 de tijd. Eerst werden alle bestaande onderzoeken op een rij gezet, interviews gehouden met allerlei stakeholders en werden de maatschappelijke reacties gepeild. Daaruit kwam naar voren dat Irish Water goed werk doet, maar net als de “regulator” (de organisatie die de tarieven bepaalt) geen vertrouwen genoot van het publiek. Dat vertrouwen was er ook niet in de politiek, want die veranderde de regels tijdens het spel. Ook bleek dat de Ieren niet meer water gebruiken dan andere Europeanen.
Het advies was onvermijdelijk dat watertaken toch maar via de belasting gefinancierd zou moeten worden. Bij voorkeur wel met gelabeld geld en extreem gebruik moet wel extra belast worden. Uiteindelijk schreef de expert commissie een behoorlijk politiek advies, wat niet in het minst kwam omdat de voorzitter doorzag dat een politiek oplossing de enige weg uit de patstelling in de Ierse politiek was. Dat was misschien ook nodig want uiteindelijk werkt een oplossing van “binnenuit” beter dan een oplossing van “buitenaf” (lees buitenlandse experts).
Zijn daarmee de Ierse problemen opgelost? Er liggen ook grote opgaven voor het watersysteem vertelde Marjan den Braber (RHDHV). Met name op het gebied van overstromingen moet nog veel werk verzet worden. Maar dat is wel een bijltje waar de Ieren zelf altijd al mee gehakt hebben en de Ierse waterbeheersing voldoet best goed aan de EU flood directive. Dat is eigenlijk een klein wonder want er werken maar zo’n 40 mensen in het hele land aan dit onderwerp. Maar nu de economische crisis in Ierland voorbij is kan er weer geïnvesteerd worden en gaat het de goede kant op.
Ierland heeft een eigen karakter en dat zullen ze binnen Europa weten ook, maar ze blijven wel!
