Het ministerie van Infrastructuur en Rijkswaterstaat stelt dit jaar ongeveer 5 miljoen euro beschikbaar voor vijf projecten van decentrale overheden in verband met de klimaatverandering. Het gaat om klimaatpleinen in Eindhoven en Horst aan de Maas, een stadspark in Dordrecht, een stadsbeek in Enschede en klimaatadaptatiemaatregelen in Gelderland. De Waterwet wordt gewijzigd, zodat er vanaf 2021 geld uit het Deltafonds kan worden ingezet voor zulke initiatieven.
Om klimaatadaptatie te versnellen ondersteunt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat decentrale overheden met in totaal 20 miljoen euro in 2019 en 2020. De helft van het bedrag is bestemd voor projecten waarvan de uitvoering op korte termijn kan beginnen. Dit is afgesproken in het Bestuursakkoord Water, dat Rijk, gemeenten, provincies en waterschappen in november 2018 afsloten. Zij investeren tot en met 2025 in totaal zo’n 600 miljoen euro extra voor de aanpak van problemen door klimaatverandering.
Vijf miljoen euro beschikbaar
Vorig jaar werd met ongeveer 5 miljoen euro drie pilots ondersteund: de ontwikkeling van klimaatbestendige wijken in vijf Utrechtse gemeenten, een gezamenlijk project tegen wateroverlast van de gemeente Meerssen en Waterschap Limburg en de klimaatadaptieve inrichting van een aardgasvrije wijk in Groningen. Dit jaar gaat een vergelijkbaar bedrag naar vijf projecten in Dordrecht, Eindhoven, Enschede, Horst aan de Maas en de provincie Gelderland. Dat meldt minister Cora van Nieuwenhuizen in een brief die ze vandaag aan de Tweede Kamer stuurde.
Net als in 2019 was er veel belangstelling voor de financieringsregeling. Er waren 24 aanvragen ingediend voor bij elkaar opgeteld ruim 20 miljoen euro. De vijf projecten zijn geselecteerd op basis van onder meer geografische spreiding, regionale financiering, betrokkenheid van kennisinstellingen en verwachte leereffecten. Een project kan in de eerste helft van dit jaar starten (of is dat al) en de regio draagt zelf financieel minstens 50 procent bij. Het ministerie maakt met de betrokken decentrale overheden nadere afspraken over de inhoud en financiering van de pilots en het verspreiden van de leereffecten. De bedoeling is dat opgedane kennis ook elders in het land kan worden toegepast.
Toelichting op projecten
In de projecten worden de gevolgen van extreme weersomstandigheden aangepakt:
• Klimaatrobuust inrichten van het Clausplein in Eindhoven. Het nu nog verharde plein krijgt meer groen en bomen. Ook komt er een waterbuffersysteem. Waterschap de Dommel brengt onder meer kennis in.
• Realiseren van het project Klimaatplein Gasthoes en omgeving in Horst aan de Maas. Het gaat om berging en infiltratie van water en verkoeling bij warm weer. Daarvoor worden innovatieve methoden en technieken ingezet.
• Omvormen van de Dordwijkzone in Dordrecht tot een stadspark dat als natuurlijke klimaatbuffer fungeert. Omliggende wijken hebben hierdoor minder wateroverlast en kunnen beter hitte opvangen. In deze pilot krijgen diverse maatregelen een plek, waaronder het project Waterkraan om doorstroom van water uit de Biesbosch te bevorderen.
• Aanleg van een stadsbeek in Enschede. De gemeente Enschede en waterschap Vechtstromen brengen de oude bekenstructuur terug, zodat de wijken Pathmos en Stadsveld niet meer zullen overstromen bij een heftige bui. Daarmee worden ook droogte en hittestress aangepakt.
• Nemen van klimaatadaptatiemaatregelen op vijf locaties in Gelderland. Dit is een initiatief van de provincie samen met de gemeenten Apeldoorn, Arnhem, Doetinchem, Elburg en Nijmegen. Zij willen klimaatadaptatie combineren met ambities voor leefomgevingskwaliteit, energietransitie, mobiliteit en biodiversiteit. Het monitoren van effecten is een belangrijk aspect.
'De vijf pilots zijn mooie voorbeelden die ook andere partijen goed kunnen toepassen'
Wijziging van Waterwet
Volgens minister Van Nieuwenhuizen zijn de komende jaren extra investeringen nodig om Nederland robuust te maken tegen extreem weer, zoals piekbuien en langdurige droogte. Probleem is dat initiatieven op dit moment vanwege de regels in de Waterwet niet kunnen worden ondersteund vanuit het Deltafonds. Het is nu alleen toegestaan om de ongeveer 1 miljard euro te investeren in kustbescherming, hoogwaterbescherming in het rivierengebied en in zoetwatervoorziening. Daarom wil de bewindsvrouw de Waterwet aanpassen, zodat vanaf januari 2021 geld uit het Deltafonds ook kan worden ingezet voor klimaatadaptatieprojecten. Zij bespreekt dit vandaag met de Tweede Kamer. De wetswijziging was al in 2018 aangekondigd.
“We moeten snel extra stappen zetten om onze straten, tuinen, steden en ook de landelijke omgeving anders in te richten”, licht Van Nieuwenhuizen toe. “Alleen zo kunnen we ons goed voorbereiden op de gevolgen die de extremere weersomstandigheden hebben op onze leefomgeving. De vijf pilots die ik dit jaar financieel steun, zijn mooie voorbeelden die ook andere provincies, waterschappen en gemeenten goed kunnen toepassen. Met een gewijzigde Waterwet kunnen we straks met geld uit het Deltafonds meer gaan investeren om Nederland te beschermen tegen weersextremen.”
MEER INFORMATIE
Ministerie van IenW over investeringen i.v.m. weersextremen
Tweede Kamerbrief van minister Van Nieuwenhuizen
Toelichting op uitvoeringsprojecten in 2019 en 2020
Van Nieuwenhuizen: geen zorgen over klimaatadaptatie in gemeenten
Van der Sande waarschuwt: ‘Investeringen in ruimtelijke adaptatie komen er niet’
Regio Utrecht investeert in klimaatbestendige wijken
Afspraken over klimaatadaptatie in Bestuursakkoord Water
Minister wil snelle wijziging Waterwet voor klimaatadaptatie