Op 25 april presenteerde het kabinet het ‘Startpakket Nederland van het slot’ als eerste stap in een nieuwe stikstofaanpak. Volgens minister Wiersma van Landelijk Voortgangsberaad Vergunningverlening en Natuurherstel (LVVN) is het pakket bedoeld als "startschot om de vergunningverlening weer mogelijk te maken en perspectief te bieden." Vewin reageert in een verklaring echter teleurgesteld over de inhoud van de plannen.
Hoewel de minister aangeeft dat de plannen nog verder uitgewerkt moeten worden, is de stap naar een juridisch houdbare en effectieve aanpak volgens Vewin nog groot. Dit wordt bevestigd door de Landsadvocaat in een advies dat is meegestuurd met de kabinetsbrief.
Een effectieve stikstofaanpak moet volgens de drinkwaterbedrijven zorgen voor een substantiële vermindering van stikstofemissies naar lucht, bodem en (grond)water, in combinatie met natuurherstel. Ook moet worden voorkomen dat de waterkwaliteit verslechtert. De nu gepresenteerde maatregelen zijn daarvoor nog onvoldoende concreet. Er ontbreekt een structurele langetermijnstrategie, met duidelijke ruimtelijke keuzes, wetgeving en financiële onderbouwing.
De stikstofproblematiek vergroot de uitdagingen voor de drinkwatersector en belemmert mogelijke oplossingen. Een snelle en doeltreffende aanpak is essentieel, onder meer om de noodzakelijke uitbreiding van de productiecapaciteit van drinkwater mogelijk te maken. Alleen zo kan de leveringszekerheid worden gewaarborgd. Tegelijkertijd neemt de druk op de kwaliteit van drinkwaterbronnen toe, wat volgens de sector actief moet worden bestreden.
Een belangrijk deel van de stikstofdepositie komt door ammoniakuitstoot uit de landbouw, bijvoorbeeld door vee, mestopslag en het gebruik van mest op landbouwgrond. Dit leidt tot nitraatvervuiling van het grondwater, wat problemen veroorzaakt bij tientallen drinkwaterwinningen, met name in het oosten en zuiden van Nederland.
Vertraging in vergunningverlening
De stikstofproblematiek leidt ook tot vertraging in de vergunningverlening. De uitspraak van de Raad van State op 18 december 2024 versterkt deze situatie. Drinkwaterbedrijven verwachten verdere vertraging bij vergunningen voor de aanleg of uitbreiding van infrastructuur, zoals winlocaties, zuiveringsinstallaties, buffers en andere onderdelen van het productieproces.
Vewin pleit al langer voor een geborgde aanpak van stikstof en natuur. De sector beheert circa 21.000 hectare aan drinkwaterwinningsgebieden, grotendeels bestaand uit natuur- en stikstofgevoelige gebieden. Drinkwaterbedrijven investeren in natuurherstel en blijven dat ook doen. Dit herstel kan effectiever worden uitgevoerd als de stikstofbelasting verder afneemt en wordt ondersteund door beleid en regelgeving.
Tegelijkertijd moet worden voorkomen dat stikstofmaatregelen onbedoeld leiden tot verslechtering van de waterkwaliteit, bijvoorbeeld door omzetting van grasland naar akkerbouw met gewassen die gevoelig zijn voor uitspoeling.Zodra er ruimte ontstaat binnen het vergunningenstelsel, is het volgens de sector noodzakelijk dat drinkwaterprojecten prioriteit krijgen met het oog op het garanderen van de leveringszekerheid.
