H2O
/Waternetwerk 
In Nederland zijn er nog geen problemen met de levering van drinkwater, in Frankrijk is dat anders. In meer dan honderd gemeenten zijn de watervoorraden op. De gemeenten worden nu zo veel mogelijk bevoorraad met drinkwater dat wordt aangevoerd met vrachtwagens. De Franse overheid heeft een interministerieel crisisteam ingesteld.
Als het aan Vlaamse drinkwaterbedrijven ligt wordt het drinkwater in Vlaanderen flink duurder. De bedrijven willen de prijs stapsgewijs verhogen tussen 2023 en 2028 om het klimaatrobuust maken het drinkwaternetwerk te kunnen financieren. Of de prijsstijging er ook komt is de vraag, de Vlaamse Milieumaatschappij moet deze goedkeuren.
Door de aanhoudende droogte is er nationaal sprake van een feitelijk watertekort. Daardoor zijn mogelijk de komende weken nieuwe landelijke en bovenregionale maatregelen nodig om water te verdelen. Deze taak wordt vanaf nu belegd bij het Managementteam Watertekorten. Dat schrijft minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat in een brief aan de Tweede Kamer.
Rijkswaterstaat, waterschappen, provincies en gemeenten die verantwoordelijkheid dragen voor waterbouw, zijn vaak sterk gespitst op ‘no-regret’. Maar in de praktijk bestaat veel onduidelijkheid over wat ermee wordt bedoeld en hoe dit moet. Deltares en de TU Delft hebben in een verkennend onderzoek zes oudgedienden naar hun ervaringen gevraagd.
Het hoogheemraadschap van Rijnland legt in de Haarlemmerpolder een piekberging aan waarin snel één miljoen kubieke meter water kan worden opgevangen. Bij extreme hoeveelheden neerslag wordt hiermee wateroverlast in het gebied rondom de Kagerplassen tegengegaan. Rijnland verwacht dat de piekberging gemiddeld eens in de vijftien jaar moet worden ingezet.
De lage afvoer in de IJssel noopt ook Vallei en Veluwe tot maatregelen. Het gemaal in Terwolde kan door de lage waterstand geen water meer aanzuigen. Het waterschap plaatst daarom een noodpomp en stelt met ingang van 2 augustus een onttrekkingsverbod in voor het inlaatgebied Terwolde in de Noordelijke IJsselvallei.
De waterschappen Drents Overijsselse Delta (WDOD), Vechtstromen en Rijn en IJssel pompen extra water vanuit de IJssel in het Twentekanaal. Daartoe zijn extra pompen geplaatst bij het gemaal Eefde, net iets boven Zutphen. Met deze extra watertoevoer willen de waterschappen droogteschades beperken in hun werkgebieden. Het besluit is genomen in overleg met Rijkswaterstaat die het gemaal in Eefde beheert.
Wat doet opwarmend water precies met vissen? Onderzoekers van de Radboud Universiteit ontdekten dat grotere vissen sneller in ademnood komen dan kleine. Ook blijken zoetwatervissen beter bestand tegen zuurstofarm water dan zeevissen.
In de Nieuwe Waterweg wordt later dit jaar een kunstmatig rif geplaatst dat de kracht van de golven breekt en een leefgebied vormt voor dieren en planten. Deze ‘Rotterdam Reef’ helpt volgens Rijkswaterstaat om de biodiversiteit en de waterkwaliteit in de monding van de Maas te verbeteren.
Het wordt door de droogte in steeds meer gebieden moeilijker om waterpeilen op het gewenste niveau te houden. Ook is er sprake van toenemende verzilting in West-Nederland en ondervindt de scheepvaart de nodige hinder van de lage waterstanden in de rivieren. Dat laat de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) weten in de droogtemonitor.
Waterschap Rivierenland heeft de complete generieke IT-infrastructuur uitbesteed aan het bedrijf Open Line. Het is voor de eerste keer dat dit gebeurt in waterschapsland. De bedoeling is dat de overdracht in oktober wordt afgerond.
Waterschap Limburg test in de waterkering bij Beesel een nieuwe techniek om de dijk te versterken: de bentonietmat. In Duitsland wordt de mat al toegepast als dijkversterking, in Nederland is de mat tot dusverre alleen gebruikt als afdeklaag in stortplaatsen en soortgelijke toepassingen. In Beesel moet nu duidelijk worden of de techniek ook geschikt is om dijken in Nederland te versterken. De pilot wordt door andere waterschappen met belangstelling gevolgd.
De waterkwaliteit van de 745 wateren in Nederland die onder de Kaderrichtlijn Water vallen, is door de bank genomen slecht en verbetert de komende vijf jaar bijna niet. Bij ruim 60 procent van de wateren was er de afgelopen jaren zelfs sprake van achteruitgang op een of meerdere ecologische criteria, stelt de krant NRC na eigen data-onderzoek. De verwachting is dat in 2027 maar ongeveer 5 procent van de wateren van voldoende kwaliteit zal zijn.
Zeeuwse boeren mogen geen water meer halen uit oppervlaktewater, behalve in enkele gebieden met aanvoer van zoet water. Waterschap Scheldestromen noemt het verbod uitzonderlijk. Dit kan een behoorlijke tijd gaan duren.
AquaMinerals zette in 2021 ruim 326.000 ton reststoffen af, een stijging van 27.000 ton (9 procent). De sterkste groei zit in de reststoffen van waterschappen. Er zijn nu vijf waterschappen aandeelhouder, in 2021 kwam er één bij: Zuiderzeeland trad op 1 oktober 2021 toe tot de afzetorganisatie.
The Ocean Cleanup meldt dat het officieel meer dan 100.000 kg plastic uit de Great Pacific Garbage Patch (GPGP) heeft opgevist. Sinds augustus vorig jaar is een oceaanoppervlak van meer dan 3.000 km2 schoongeveegd, aldus oprichter Boyan Slat op de website van de onderneming.
Alweer een zomer waarin de droogte toeslaat. Al vroeg in het voorjaar moest drinkwaterbedrijf Vitens nieuwe leidingaansluitingen voor bedrijven weigeren omdat drinkwaterlevering niet gegarandeerd kon worden. Door klimaatverandering neemt de beschikbaarheid van zoetwater af, en tegelijk neemt de vraag toe, zo signaleren Marike Bonhof en Bert Boerman. Bonhof is directeur van Vitens, dat een groot deel van Oost-Nederland van drinkwater voorziet, en Boerman is gedeputeerde in de provincie Overijssel, met water en klimaatadaptatie in zijn portefeuille. Aan welke kranen kunnen ze draaien om de problemen te verminderen? Een tweeluik.
Met een nieuwe analysetechniek hebben onderzoekers van de Universiteit Utrecht en het NIOZ op twee locaties in de Waddenzee onzichtbare deeltjes plastic opgespoord. Ze schatten dat er in de hele Waddenzee ruim 21 ton nano- en microdeeltjes rondzweven.
De Hoge Raad heeft een arrest van het gerechtshof in Den Haag over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de land- en tuinbouw vernietigd. Dat betekent dat professioneel gebruik vooralsnog weer verboden is. De waterschappen reageren opgelucht.
Opnieuw is Hydraloop, het waterrecyclingsysteem voor woningen en gebouwen, in de prijzen gevallen. World Intellectual Property Organization (WIPO), onderdeel van de Verenigde Naties, heeft Hydraloop uit Leeuwarden tot een van de winnaars uitgeroepen van het WIPO Global Awards Program.
Zelf reageren? Dat kan onder alle artikelen met een Mijn H2O/KNW account.
Interessant artikel van Stephan Kuks over de toekomst van de waterschappen. Zelf vraag ik mij af of de waterschappen wel in staat zijn om antwoord te geven op de grote maatschappelijke vragen, die ook hij noemt. Hij zegt: "Nu wordt het tijd dat waterschappen duidelijk maken dat er vanuit water en bodem grenzen zijn, en dat de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden van Nederland hierop moeten worden aangepast.” Dat lijkt op het oog een logische uitspraak, maar de grote vraag is of het huidige waterschap deze vraag wel inhoud kan geven. En niet vanwege dat het waterschap niet deskundig zou zijn, maar meer vanwege de samenstelling van het bestuur en dat het mandaat op de genoemde onderwerpen zeer beperkt is.
En natuurlijk, prachtig als Kuks vindt dat de waterschappen duidelijk stelling moeten nemen in het maatschappelijk debat over de toekomst van ons land, maar welke stelling dan? Het belang van de boeren? Het belang van de natuur? Het belang van woningbouw? Deze discussie hoort in eerste instantie thuis op het allerhoogste politieke niveau. Daar heeft men het de afgelopen decennia lelijk laten liggen, maar dat betekent niet dat nu het waterschap aan bod is. En natuurlijk voor het waterbeheer zijn de waterschappen de ogen en de oren van de samenleving. De waterschappen zijn bij uitstek degenen die van onderop knelpunten en ideeën kunnen aandragen om het beleid op provinciaal en nationaal niveau effectief vorm te geven. Maar ik moet er niet aan denken dat de waterschappen dat in die breedheid zelf zouden moeten gaan oppakken.
En om dan ook maar tegelijk tegen een heilig huis aan te schoppen, we zouden ons zelfs kunnen afvragen of waterschappen en het functioneren ervan nog wel van deze tijd is. Zeker als het gaat om ruimtelijke ordening en klimaat heeften provinciaal bestuur veel meer mandaat en dus veel meer slagkracht. Wat mij betreft zou het waterbeheer zo overgeheveld kunnen worden naar de provincie en zouden waterschappen omgevormd kunnen worden tot uitvoeringsorganisaties die het dagelijks waterbeheer doen. De RWZI’s zouden nutsbedrijf kunnen worden. Zeker zij zouden daarmee grote stappen kunnen maken in de efficiency van de waterzuivering.
Wat bedoel ik daarmee? In de afgelopen 10 tot 20 jaar zijn de RWZI ’s zich steeds meer gaan toeleggen op terugwinning van grondstoffen(fosfaat, cellulose, biogas, etc). Maar een grote doorbaak met substantieel resultaat heb ik tot nu toe niet echt gezien, misschien met uitzondering van een aantal initiatieven, zoals Waterstromen. Het succes van een goede afzet van reststromen wordt bepaald door kwantiteit en kwaliteit.
Eind vorige eeuw werd in de autobranche de organisatie Autorecycling Nederland opgericht. Ik was daarbij betrokken. Doel was om een hoger hergebruik te realiseren bij demontage van auto’s. Voor het ophalen een paar rubber strips per bedrijf was namelijk nooit veel belangstelling vanwege de geringe baten. Maar als je als verwerkingsbedrijf bij alle autodemontagebedrijven rubber kan ophalen, wordt het ineens interessant. Ook voor het autodemontage bedrijf, sommig restafval kreeg ineens een positieve geldwaarde.
Dat kan ook zomaar voor de RWZI’s gelden. Als ze met z’n allen gaan samenwerken en op landelijk niveau collectief contracten gaan afsluiten met afnemers dan kan dat voor beide partijen interessant worden. Bijvoorbeeld voor struviet. Zeker nu de totale gevolgen van kunstmest steeds meer onder het vergrootglas komen, zou struviet een geweldige vervanger kunnen zijn.
En een centrale organisatie, zoals ARN bij de autosector heeft nog meer voordelen. Je kunt een veel directere samenwerking met partijen als Wetsus en KWR tot stand brengen, waarbij uit een deel van de opbrengsten van de restproducten onderzoek gefinancierd kan worden om nog effectiever en efficiënter te worden met de terugwinning. Je zou dan ook kunnen kijken in hoeverre je samenwerkingen zou kunnen aangaan met bedrijven, die nu hun afvalwater moeten voorzuiveren. Bij Waterstromen werd zo’n samenwerking al tot stand gebracht met een voedselproducent en een leerlooier.
En als het echt succesvol zou worden, zou het zelfs kunnen leiden tot lagere belastingen(verontreinigingsheffing). Wat mij betreft is er wel één belangrijke voorwaarde aan verbonden, namelijk dat het zuiveren van communaal afvalwater altijd een publieke aangelegenheid blijft.
Wil Borm
Adviesgroep Borm & Huijgens - integraal waterbeheer
Redactie: dank, is gecorrigeerd.