Voorzitter Rogier van der Sande van de Unie van Waterschappen waarschuwde vorige maand dat de gemeenten geen middelen hebben voor klimaatadaptatie. Ze kampen met grote tekorten in het sociale domein, waardoor ze geen geld hebben voor klimaatadaptieve maatregelen in hun wijken, zei Van der Sande. Minister Cora van Nieuwenhuizen reageert desgevraagd en zegt: ‘Ik heb geen signalen, ik zie het niet somber in’.
Van der Sande sprak op het Deltacongres zijn zorg uit en ging er enkele weken later op het najaarscongres van het Koninklijk Nederlands Waternetwerk uitgebreider op in. De decentralisatie van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), Jeugdwet en Participatiewet ging in 2015 gepaard met een grote generieke korting op de budgetten. Los van de moeite die het kost om de sociale regelingen te implementeren in lokaal beleid, kampen de gemeentebesturen nu met tekorten in het sociale domein.
In de financiering middels het gemeentefonds en het zogeheten 'trap op-trap af systeem' (als het rijk minder uitgeeft dan begroot, wordt het gemeentefonds naar beneden bijgesteld en vice versa), zit geen oplossing voor de structurele tekorten van de gemeenten. Van der Sande stelde op het najaarscongres van het Koninklijk Nederlands Waternetwerk vast dat de gemeenten prioriteit geven aan het oplossen van de problemen in het sociale domein. “En ik snap dat ze daarvoor kiezen”, zei hij.
Keerzijde
Maar de keerzijde is dat er geen geld is voor de klimaatadaptatie in de steden, signaleerde Van der Sande. De waarschuwing van de voorzitter van de Unie van Waterschappen heeft minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat niet bereikt, vertelt ze als ze om een reactie wordt gevraagd tijdens een werkbezoek in Delfzijl. Ze krijgt, vertelt ze, ook geen signalen uit gemeenten dat het niet gaat lukken met het klimaatrobuust maken van stad en land.
Van Nieuwenhuizen: “Ik heb met de gemeenten, de Unie van Waterschappen en het IPO een akkoord gesloten over klimaatadaptatie. Ik heb geen berichten gehoord dat ze dat akkoord niet nakomen. Je hebt ook gewoon reguliere budgetten en die moet je op klimaatadaptieve manier gaan inzetten. Als je toch ergens aan de gang gaat om een riolering te vervangen, dan kun je in dat project klimaatadaptieve maatregelen nemen. Dat hoeft geen nieuw geld te zijn.”
- U heeft dus geen signalen gehad dat het niet goed gaat?
“Nou, weet je. Sommige gemeenten hebben de stresstesten nog niet helemaal gedaan.”
- Dat moest dit jaar toch gebeuren?
“Ja, maar nog niet alle gemeenten hebben het tot in detail klaar. Je moet eerst als gemeenten weten waar de zwakke plekken zitten. Dat weten ze voor 95 procent. Maar dan komen de risicodialogen en dan krijg je een beeld wat de beste manier is om het op te lossen. En dat is nog helemaal niet uitgewerkt. Dus we weten ook nog niet wat er precies in welke gemeente nodig is. Als we zover zijn dan kan mijn deel van het geld beschikbaar worden gesteld als de Waterwet is aangepast. En dat proces ligt op schema. Het ligt bij de Tweede Kamer en die kan daar elk moment over beslissen. En iedereen is daar positief. Dus ik zie het niet zo somber in.”
- De vraag was: U heeft nog geen signalen ontvangen, zoals Van der Sande dat schetst, namelijk dat gemeenten geen geld hebben voor klimaatadaptieve maatregelen in hun wijken en stad.
“Nee. Eigenlijk niet. Er zijn mooie pilotprojecten gestart. In Groningen, in Meerssen en in de omgeving van Nieuwegein. Ik krijg alleen maar positieve reacties, eigenlijk. Ik ben in Enschede en Arnhem geweest, daar is men, om het zo te zeggen, blijmoedig aan de slag.”
- Geen zorgen dus.
“Als je kijkt naar de lange termijnopgave dan zien we allemaal wel dat er veel geld vereist is. Maar dat heb je niet morgen al nodig.”
- U heeft voor de lange termijn geld gereserveerd in het Deltafonds voor klimaatadaptatie. Is dat nog steeds genoeg?
“We hebben met elkaar afgesproken dat we 600 miljoen euro hierin gaan investeren, IPO, VNG, de Unie van Waterschappen en wij. Voorlopig staat de teller op een paar miljoen. Dus ja.”
- Toch, het is niet zonder reden dat Van der Sande erover begint. Gemeenten hebben grote financiële problemen in het sociale domein.
“Precies hetzelfde verhaal krijg ik te horen als het over verkeersveiligheid gaat. Daar heb ik ook een half miljard euro voor uitgetrokken de komende tien jaar en dan zeggen ze: ja, we hebben geen bakken met geld. Nee, ik ben er nog niet van onder de indruk. Ik merk ook dat gemeenten zelf het belang inzien van klimaatadaptatie.”
Update 27 december, reacties op Twitter:
:
MEER INFORMATIE
H2O actueel: Van der Sande waarschuwt: ‘Investeringen in ruimtelijke adaptatie komen er niet’
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.