Het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, publiceerde vandaag het eerste deel van haar nieuwe klimaatrapport. Duidelijker dan in eerdere versies wijst het IPCC op de omvang van het probleem en naar menselijk handelen als oorzaak van de klimaatverandering. “Niemand is meer veilig”, zei Inger Andersen, directeur van het VN-Milieuprogramma, bij de presentatie.
Het IPCC publiceert om de 6 à 7 jaar een klimaatrapport waarin de nieuwste wetenschappelijke inzichten op het gebied van klimaatverandering worden doorgenomen. Gekoppeld aan het rapport is een samenvatting voor beleidsmakers. Begin 2022 verschijnen deel twee en drie van het rapport, dan met mogelijke adaptatie- en mitigatiescenario’s.
Het IPCC noemt het ‘onmiskenbaar’ dat de invloed van de mens heeft geleid tot de opwarming van atmosfeer, land en oceaan. Het constateert ook dat de zeespiegelstijging steeds sneller gaat. De zeespiegel steeg 20 centimeter tussen 1901 en 2018. Maar de stijging tussen 2006 en 2018 was drie keer zo snel als die tussen 1901 en 1971.
“Veel van de waargenomen veranderingen in het klimaat,” zo schrijft het klimaatpanel, “zijn de afgelopen duizenden, zo niet honderdduizenden jaren, niet voorgekomen. Sommige veranderingen, zoals de stijgende zeespiegel zijn de komende honderden of duizenden jaren ook onomkeerbaar. Alleen een snelle en structurele beperking van de uitstoot van CO2 en andere broeistofgassen kan klimaatverandering nog wat beperken.”
“Wetenschappers wijzen al dertig jaar op de gevaren van klimaatverandering. De wereld luisterde wel, maar handelde niet doortastend genoeg. Daarom is nu niemand meer veilig en het wordt alleen maar erger,” met deze woorden presenteerde Inger Andersen, directeur van het VN-Milieuprogramma, het IPCC-rapport. “Klimaatverandering is een probleem in het hier-en-nu. Als wij nu niet handelen, wie zal het dan doen?”
Bron IPCC Summary for Policymakers
Urgentie
Rob van Dorland“Als uit dit rapport iets spreekt, dan is het wel urgentie”, zegt Rob van Dorland. Van Dorland is Senior Advisor Climate Change bij KNMI. Hij is als leider van de Nederlandse IPCC-delegatie betrokken bij de totstandkoming van het rapport en de daaruit voortvloeiende samenvatting voor beleidsmakers. “Het is niet meer te voorkomen dat de temperatuur de komende twintig jaar met 1,5 of 2 graad Celsius zal stijgen. Maar als we verderop in de eeuw de gevolgen willen beperken, zullen we nu actie moeten ondernemen!”
Het IPCC constateert dat klimaatverandering overal ter wereld al merkbare gevolgen heeft, bijvoorbeeld door weerextremen als droogte en hevige regenval. Van Dorland: “Nieuw in dit rapport is dat de gevolgen van klimaatverandering, denk aan rampen door droogte en extreme waterval, met statistische zekerheid gelinkt worden aan de uitstoot van broeikasgassen en menselijk handelen.”
Ook wordt volgens Van Dorland duidelijk gemaakt hoe snel de ontwikkelingen nu gaan en zijn meer waarnemingen dan in eerdere rapporten verwerkt en geïntegreerd. “Dat leidt tot beter afgebakende scenario’s waar politici en andere beleidsmakers hun voordeel mee kunnen doen.” Voor deze beleidsmakers is een samenvatting gekoppeld aan het rapport. De afgelopen weken hebben de panelleden en auteurs alle regels van deze samenvatting doorgesproken. Dat doorspreken gaat op detailniveau.
Nadat de wetenschappelijke auteurs hun hoofdstukken hebben ingeleverd, krijgen delegaties uit de lidstaten van de Verenigde Naties de gelegenheid om mee te praten over de samenvatting voor beleidsmakers. Verschillende delegaties proberen invloed uit te oefenen op de woordkeuze in de samenvatting. “Wij hadden bijvoorbeeld graag gezien dat menselijk handelen als ‘dominante factor’ in de klimaatverandering werd gekenschetst, terwijl andere landen juist hingen aan de formulering ‘voornaamste factor’. Denk daarbij aan olieproducerende landen, die grote economische belangen hebben.”
“Maar de uiteindelijke keuze ligt bij de auteurs,” stelt Van Dorland onomwonden vast. “Het is een goed systeem waarbij de wetenschappelijke integriteit is gewaarborgd. De samenvatting is overigens nadrukkelijk niet bedoeld als het voorschrijven van beleid. De keuzes worden uiteindelijk door de verschillende landen gemaakt.”
(Internationale) reacties
De eerste reacties van politici, zowel nationaal als internationaal, lieten niet lang op zich wachten. Het rapport vond luide weerklank, zowel in Nederland als daarbuiten. Minister-president Mark Rutte noemde de conclusies van het IPCC zorgelijk. Hij vindt het belangrijk dat de klimaatdoelstellingen in zowel Nederland als daarbuiten gehaald worden. Om de Nederlandse klimaatdoelstellingen te halen, kondigde hij aan in het najaar met nieuwe maatregelen te komen.
António Guterres: Code RoodAntónio Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, beschreef het rapport als Code Rood voor de mensheid. Hij gebruikte Twitter om wereldleiders op te roepen concrete maatregelen te nemen en zo de doelstelling haalbaar te houden om de opwarming van de aarde tot maximaal 1,5 graden Celsius te beperken.
Ook Eurocommissaris Frans Timmermans reageerde verontrust. Hij schreef op Twitter dat het IPCC-rapport de immense urgentie om actie te ondernemen onderstreepte. Hij benadrukte dat de klimaatcrisis alleen door een wereldwijde inspanning kan worden tegengegaan.
Anthony Blinken, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, roept op tot een ambitieus klimaatbeleid en schrijft in een reactie dat het fundamenteel is dat alle landen, en dan met name de grote economieën, zich inspannen om de opwarming van de aarde te beperken.
MEER INFORMATIE
Het IPCC-rapport is hier te vinden
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.