Twee bronnen van de verontreiniging van oppervlaktewater met GenX-stoffen in Noord-Brabant zijn bekend. Custom Powders was al langer in beeld, maar het bedrijf ontkende zelf verantwoordelijk te zijn. Dat blijkt nu toch het geval. De naam van afvalwaterverwerker Suez is nieuw.
De waterschappen Aa en Maas en De Dommel maakten twee maanden geleden bekend dat er verhoogde concentraties van GenX-stoffen waren gevonden bij de rioolwaterzuiveringsinstallaties van Aarle-Rixtel en Eindhoven. In Aarle-Rixtel ging het om 22 nanogram per liter (ng/l), in Eindhoven om 130 ng/l. Dat leidde tot veel ophef. In een gezamenlijke verklaring laten de waterschappen Aa en Maas en De Dommel en drinkwaterbedrijf Brabant Water vandaag weten dat bij nieuwe metingen hogere hoeveelheden zijn aangetroffen.
Bij de zuivering Aarle-Rixtel variëren de waarden van 22 tot 210 ng/l, terwijl hogerop in het rioolstelsel 480 ng/l is gemeten. Bij de zuivering Eindhoven gaat het om hoeveelheden van 45 en 130 ng/l en 360 ng/l hogerop in het rioolstelsel. In het Eindhovens Dagblad vertelt watergraaf Peter Glas van Waterschap De Dommel dat de tientallen metingen van de twee waterschappen en het drinkwaterbedrijf meer dan een ton hebben gekost. Er bestaat alleen een richtwaarde voor GenX-stoffen in drinkwater; het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu gaat uit van 150 ng/l. De waterschappen willen dat er nu ook snel actuele richtwaarden voor oppervlaktewater komen.
Put sterk verontreinigd
Custom Powders stapte vanwege de verontreiniging bij rwzi Aarle-Rixtel zelf naar de overheid, omdat in het bedrijf een Chemours-product met het GenX-bestanddeel FRD903 wordt verwerkt. De Helmondse poederverwerker verklaarde toen niet verantwoordelijk te zijn voor de verontreiniging bij de rwzi in Aarle-Rixtel. Na nader onderzoek blijkt dit toch het geval te zijn. In een put op het terrein van het bedrijf is 6,7 miljoen nanogram per liter geconstateerd. Ook in de omgeving zijn GenX-stoffen aangetroffen, onder meer in een stads- en zwemwater.
Waarschijnlijk is de verontreiniging opgetreden bij het schoonspoelen van productieruimten dan wel het magazijn. Inmiddels heeft Custom Powders zelf erkend de bron te zijn en zijn medewerking toegezegd, vertelde dijkgraaf Lambert Verheijen van Waterschap Aa en Maas vanochtend aan Omroep Brabant. “Je moet je bedrijf inrichten ‘als een laboratorium’ om te voorkomen dat de stof het bedrijf nog kan verlaten. In het verleden heeft Custom Powders te makkelijk aangenomen dat met het transport van afvalwater naar een chemische verwerker alles in orde zou zijn.” De gemeente Helmond wil strengere eisen stellen aan de bedrijfsprocessen. Totdat de nieuwe technische voorschriften van kracht zijn, mag Custom Powders geen GenX-stoffen meer verwerken.
Bron bij Eindhoven
Ook een bron van de verontreiniging in Eindhoven is nu bekend: afvalverwerker Ecoflow/Suez in Son en Breugel. Hier wordt op biologische wijze afvalwater van andere bedrijven gezuiverd, waarna het gezuiverde water wordt aangeleverd voor rioolwaterzuivering. In het effluent van de Ecoflow-installatie van Suez is een concentratie van 7.900 ng/l gevonden. Bij het commerciële afvalwaterzuiveringsplatform vindt geen productie plaats. Het bedrijf heeft zijn volledige medewerking toegezegd om te achterhalen wie het vervuilde afvalwater heeft geleverd. De waterschappen Aa en Maas en De Dommel en drinkwaterbedrijf Brabant Water melden dat momenteel wordt onderzocht of er een link is tussen beide bronnen. Mogelijk komt het afvalwater van Suez indirect van Custom Powders.
Dijkgraaf Verheijen zegt erg geschrokken te zijn van de uitkomsten. “Natuurlijk ben ik blij dat beide betrokken bedrijven volop meewerken om te voorkomen dat GenX in het oppervlaktewater terechtkomt. Tegelijkertijd vinden wij als waterschappen samen met de overige betrokken bestuurlijke partijen dat het verwerken van GenX door Custom Powders onacceptabel is. En we roepen moederbedrijf Chemours op om meer openheid te geven over de bedrijven waaraan zij GenX leveren, zodat we meer gericht onderzoek kunnen doen naar potentiële lozingen.”
Geen gevaar voor drinkwater
De GenX-verontreiniging in het oppervlaktewater levert volgens Brabant Water geen gevaar op voor het drinkwater. Directeur Guïljo van Nuland van het drinkwaterbedrijf zegt daarover: ‘Na de berichten over GenX kregen we vragen of je ons water nog wel veilig kon drinken. Om alles uit te sluiten hebben we op alle drinkwaterproductiebedrijven extra onderzoek verricht. Nergens is Genx aangetroffen en daarom kan iedereen het kraanwater met een gerust hart drinken.’
Ook in Zeeland is een verontreiniging geconstateerd. Waterschap Brabantse Delta heeft metingen verricht bij de zuivering Bath in gemeente Reimerswaal en GenX-stoffen in het effluent aangetroffen. Het gaat om lage concentraties van 95 tot 110 ng/l. Volgens het waterschap moeten de stoffen in West-Brabant in het riool terecht zijn gekomen Ook hier is meteen een brononderzoek gestart.
Twee algemene maatregelen
Minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat heeft gisteren een brief aan de Tweede Kamer gestuurd, waarin zij de stand van zaken bij de GenX-verontreiniging in Noord-Brabant uit de doeken doet. De bewindsvrouw kondigt twee algemene maatregelen aan. Het ministerie neemt het voortouw om samen met de Omgevingsdienst Zuidoost Brabant, de betrokken gemeenten en de waterschappen een breder meet-en monitoringsprogramma op te zetten, gecoördineerd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.
Van Nieuwenhuizen heeft het RIVM ook gevraagd om een overzicht te maken van mogelijke Europese risicobeheersmaatregelen voor GenX-stoffen. Deze stap kan ertoe leiden dat deze stoffen worden aangemerkt als zeer zorgwekkende stoffen, waarvoor onder de milieuwetgeving de strengste emissie-eisen gelden. Het overzicht wordt uiterlijk dit najaar verwacht.
Meer informatie
Bericht Aa en Maas, De Dommel en Brabants Water
Brief van minister Van Nieuwenhuizen
Verklaring op site van Ecoflow/Suez
Eerder bericht over GenX-verontreiniging in Brabant
