In de zoektocht naar alternatieven voor demontabele keringen is Waterschap Limburg uitgekomen bij de glazen waterkering. Het idee is niet nieuw, de toepassing wel. In de Deltagoot van onderzoeksinstituut Deltares wordt de kering getest. Als deze de proeven doorstaat, wordt de glazen dijkversterking in Neer geplaatst over een lengte van in totaal zo’n 80 meter.
Het waterschap trekt in het project samen op met de aannemerscombinatie Van den Herik/Strukton, die de kering heeft ontworpen en gaat plaatsen. De partijen gaven donderdag een toelichting bij Deltares, waar de kering in de Deltagoot al de eerste testen heeft doorstaan.
Guido ToirkensGuido Toirkens van Waterschap Limburg legde uit waarom er is gekozen voor de glazen kering. Het waterschap wil af van de demontabele keringen, die bij hoog water in korte tijd moeten worden opgebouwd. Risicovol (‘je moet op tijd zijn’) en bewerkelijk, aldus Toirkens. “Ze moeten binnen 48 uur worden geplaatst. Die opbouw is een enorme logistieke operatie en dat kunnen we niet volhouden. Daarom is het besluit genomen: we willen geen uitbreiding van demontabele schotten. En daar waar mogelijk gaan we ze saneren.”
Goede ruimtelijk inpassing
Dat besluit had als consequentie dat het waterschap op zoek moest naar alternatieve keringen. De vraag daarbij was: hoe gaan we dijken versterken met aandacht voor een goede ruimtelijke inpassing?
In Neer roerden de dorpsbewoners zich, toen de optie van een demontabele kering door het waterschapsbesluit verviel. De verhoging van de keermuur met 70 centimeter, zoals voorgeschreven in het hoogwaterbeschermingsprogramma Maaswerken van Rijkswaterstaat, mocht niet ten koste gaan van het zicht op de rivier, zo maakte de gemeenschap duidelijk, zelfs tijdens het carnaval.
Een kwestie die op meer plaatsen speelt in Limburg, omdat op tal van plekken bebouwing kort op de rivier staat, zo legde Toirkens uit. “En als je dat zicht op de Maas en tegelijk de verbinding met de rivier wilt behouden, dan moet je naar een ander systeem.”
'We hebben in Nederland niet het recht op uitzicht,
maar in Neer zouden bewoners achter een muur terechtkomen'
Er werden meerdere opties bekeken, zoals de flexibele kering die bij hoog water omhoogkomt, maar deze waren ‘te duur of niet bewezen’, aldus Toirkens. Zo kwam het waterschap uit bij de glazen kering, hoewel deze ook duurder is dan een conventionele dijkversterking. Toirkens: “We hebben in Nederland niet het recht op uitzicht, maar in Neer zouden bewoners achter een muur terechtkomen. Daarom hebben we besloten tot het plaatsen van een glazen kering.”
Eisen
De combinatie Van den Herik/Strukton vof kreeg de opdracht om de kering te ontwerpen en te realiseren. De eisen die het waterschap daarbij stelde: de kering moet worden getest in de Deltagoot, er moet een positief advies komen van het Expertise Netwerk Waterveiligheid (ENW) en de kering moet voldoen aan de eisen van de welstandcommissie.
Het concept van de glazen kering is niet nieuw. Twintig jaar geleden kwam de doorzichtige kering ook al in beeld, maar toen durfde waterschap Rivierenland het uiteindelijk niet aan, vertelde Jan Huijbers van Van den Herik. “Nu wordt het wel omarmd. Een memorabel moment.”
Mark Klein Breteler van Deltares legt de proef met de glazen waterkering uit
De test in de Deltagoot is bepalend voor het project. Mark Klein Breteler van Deltares legde de opzet van de proef uit. In de goot wordt een glazen paneel op ware grootte getest. Het glas bestaat uit vijf lagen glas met daartussen een folie. Glasleverancier Scheuten gaf desgevraagd aan dat er geen speciaal glas is ontwikkeld voor de kering, wel is deze voorzien van waterbestendig folie van 1,5 mm dik.
Hufterproof
En ook is er een anti-grafitti coating aangebracht, hoewel het de vraag is of deze maatregel volstaat om de kering ‘hufterproof’ te maken. De glazen kering is ontwikkeld om opzwepend water te weerstaan, maar is ze ook bestand tegen vandalisme, zoals een bewerking met een tikhamer, zo werd gevraagd tijdens de toelichting op de proef in de Deltagoot. Het antwoord was ‘nee’. Maar Waterschap Limburg verwacht deze problemen niet in Neer, omdat de kering dicht op de bebouwing staat en daardoor moeilijk toegankelijk voor mensen met kwade bedoelingen.
In de goot moet de kering in meerdere testen golven weerstaan met oplopende sterkte. Om te bepalen of de wand ook bestand is tegen ronddrijvend materiaal en vuil, wordt in de goot een proef uitgevoerd met een boomstam van 6 meter lang en 800 kg zwaar, die tegen de kering botst. De weerstand van de kering wordt gemeten met behulp van draden, lasers en camera’s.
De boomstam botst tegen de glazen kering. Tijdens de demonstratie werd de wand belast met watergolven van 0,5 meter hoogte en botste de boomstam met een snelheid van 2 meter per seconde.
Langzaam afpellen
De belasting van de glazen kering wordt in de proef opgevoerd. Klein Breteler: “Uiteindelijk willen we ‘m kapot hebben.” Als de kering onder de golfbelasting en de impact van de botsende boomstam niet bezwijkt, gaan de onderzoekers een van de vijf lagen glas kapot maken, andere volgen, net zo lang tot de kering het begeeft. “We gaan ‘m langzaam afpellen. En zelfs als al het glas stuk is, willen we zien of de kering door het folie nog het water keert.”
Het paneel dat wordt getest is even groot als de panelen die worden geplaatst in de kering in Neer. Dat zijn er in totaal 32, die over een totale lengte van 80 meter worden geplaatst. Het is de bedoeling dat de glazen kering in het najaar van 2020 staat.
Het glas staat in stijlen, waarin het kan bewegen. Dat blijkt al in de proeven, aldus Klein Breteler. Het glas buigt onder de kracht van de boomstam, maar er zit ook beweging in de sponning. “Sterkte en stijfheid is heel belangrijk, maar er moet ook speling inzitten”, aldus de onderzoeker.
Andere taludomstandigheden
De test in de Deltagoot wordt gehouden onder verantwoordelijkheid van de aannemerscombinatie. Als de proef klaar is, gaat Deltares op verzoek van het Waterschap Limburg aansluitend de glazen kering in andere taludomstandigheden testen. Het waterschap wil zo bepalen of de kering ook kan worden geplaatst op locaties in Arcen en Well, aldus Toirkens. “Dan hebben we het over andere hoogtes, tot wel 1,5 meter.”
De kennis die het waterschap vergaart over de glazen kering kan worden gebruikt in toekomstige projecten, ook buiten Limburg, vertelde Toirkens. “Dit project is een grote sprong voorwaarts voor een bredere toepassing.”
Update: 3 lagen glas gewijzigd in 5 lagen. De kering is 6,5 centimeter dik.