Aquathermie wordt gezien als een betrouwbaar en gebruiksvriendelijk alternatief voor aardgas. Het is daarbij belangrijk om technisch maatwerk te leveren. Deze en andere lessen uit projecten met aquathermie zijn te vinden in een studie van STOWA.
De grote belofte van de energietransitie, zo wordt aquathermie wel genoemd. De potentie van thermische energie uit afvalwater (TEA), drinkwater (TED) en oppervlaktewater (TEO) is groot, vooral van het laatste. Becijferd is dat zij samen in ruim de helft van de Nederlandse warmtevraag in 2050 zouden kunnen voorzien. In een rapport van het kenniscentrum STOWA worden lessen getrokken uit de praktijkervaringen in veertien projecten met TEA, TED of TEO.
De belangrijkste conclusies zijn: aquathermie is technisch maatwerk, is een betrouwbare bron, is in ontwikkeling en vraagt om samenwerking. Volgens STOWA levert het onderzoek goede bouwstenen op voor de handreiking voor het organiseren van aquathermieprojecten, die eraan komt. Het consortium WarmingUp van energiebedrijven, netbeheerders, onderzoeksinstellingen en overheden maakt deze handreiking.
Locatiespecifieke kenmerken maatgevend
Het draait om technisch maatwerk, blijkt uit de studie. TEA, TED en TEO zijn afhankelijk van locatiespecifieke kenmerken. Dat geldt niet alleen aan de kant van de bron. Ook de lokale warmtevraag en de samenloop met andere gebiedsontwikkelingen zijn bepalend voor de haalbaarheid.
De combinatie van de toepassing van aquathermie met seizoenopslag in een systeem of buffer voor warmte- en koudeopslag zorgt voor stabiele prestaties van een warmteproject. Installaties voor aquathermie zijn vanwege verontreiniging van waterstromen wel storingsgevoelig en onderhoudsintensief. Daarom wordt aangeraden om de hoeveelheid werk niet te onderschatten en voor een goede back-up en piekvoorziening te zorgen. Maak ook gebruik van goede materialen: titanium in plaats van roestvrijstaal.
Gebruiksvriendelijk alternatief voor aardgas
Aquathermie is een betrouwbare bron, niet alleen voor woonwijken en kantoren maar ook voor individuele woningen en kassen. Het wordt gezien als een gebruiksvriendelijk alternatief voor aardgas. Gebruikers ervaren de voordelen van lagetemperatuurverwarming, wat zorgt voor een prettig binnenklimaat. Wel is het in het begin wennen; daarom is goede informatie nodig.
De vergunningsvoorwaarden van waterbeheerders voor de warmtewinning bij TEO, TEA en TED zijn voldoende om nieuwe projecten te realiseren. In de praktijk zijn nog geen negatieve gevolgen voor de waterkwaliteit waargenomen. Er is wel veel onbekend over de ecologische effecten van koudelozingen bij TEO. Slimme monitoring helpt om een beter beeld te krijgen.
Nog een leerproces
De volgende conclusie zal niemand verbazen: aquathermie is in ontwikkeling. De komende jaren wordt veel kennis en ervaring opgedaan over de werking en effecten van TEO, TEA en TED. Het is een leerproces, aldus de studie. Het advies is om goed af te spreken hoe om te gaan met onbekende effecten in vergunningverlening en verdeling van financiële risico’s.
Last but not least, voor aquathermie is samenwerking essentieel. Nieuwe projecten zorgen voor nieuwe samenwerkingen tussen gebiedspartners: gemeenten, waterschappen, provincies, energiebedrijven, woningcorporaties, bewoners en andere partijen. Daarom is het zaak om belangen van alle partijen vroegtijdig in het proces te delen, gezamenlijk afspraken te maken en samen te zoeken naar oplossingen.
MEER INFORMATIE
Bericht van STOWA plus rapport
H2O-artikel: aquathermie begint aan inhaalrace
H2O-bericht: viewer voor potentie aquathermie
H2O-bericht: monitoring ecologische effecten
H2O-bericht: grote juridische speelruimte
H2O-bericht: Green Deal Aquathermie
In het genoemde Stowa rapport wordt een onderscheid gemaakt naar:
Op basis van de nadere uitwerking kunnen technologen en beleidsmedewerkers van waterschappen een gefundeerde keuze maken voor een natuurlijk systeem, afhankelijk van de specifieke situatie op een RWZI en de gekozen opties:
A. Toepassing van een enkel systeem als ‘stand alone’ techniek als uitbreiding van de RWZI, voor upgrading van het effluent (afloop nabezinktank).
B. Als inpassing in een integraal natuurlijk systeem wat naast effluentbehandeling ook recht doet aan de omgeving en waarbij functies zoals het creëren van natuurlijk, levend water, effluentbuffering, recreatie en natuur gecombineerd worden.
De Waterharmonica's nemen de meeste ruimte in, zeker omdat voor een goede verwijdering van medicijnen laag tot zeer lage belaste Waterharmonica's nodig zijn (zie ook Stowa 2013-07). Dus een hydraulische belasting van zeker niet meer dan 0,05 m/dag. Ofwel een ruimte beslag van 2,5 tot 3,75 m2 per inwoner.
Het totale debiet aan gezuiverd afvalwater in Nederland is ca. 2.000.000 m3 per jaar (CBS, data 2020). Dit zou dan neerkomen op een totaal netto ruimte beslag van 4.000 ha in heel Nederland. Zeg 5.000 tot maximaal 10.000 ha. Dit lijkt veel, maar het is wel met gestapelde belangen en mogelijkheden. Stel 25 cm waterberging: 10.000.000 waterberging, stel dat een kwart van de Waterharmonica's als KRW-waardig wordt beschouwd (is best wel reëel): 500 tot 1.000 ha.... En dan nog recreatie, natuur, CO2-vastlegging, stikstofrechten? Vrienden maken, bufferzones rond de rwzi's. Een voorbeeld van een zoektocht, uitgevoerd door het Wetterskip Fryslân: http://www.waterharmonica.nl/reports/LW289-47_005-rapd02-waterharmonica.pdf. Op weg naar 2027?
Ruud Kampf
Rekel/water
Dus bij hoogheemraadschap Delfland kies je een partij. Vervolgens hebben een paar partijen meer zetels dan andere. Daarna wordt er een Bestuursakkoord getekend door alle partijen, waar ook de minder grote (verliezende) partijen zeggenschap in hebben? Er staat ook: "De gezamenlijk gekozen hoogheemraden vertegenwoordigen in het dagelijks bestuur alle fracties". Wat betekent het dan om een fractie te vertegenwoordigen in de praktijk?
In het geval van hoogheemraadschap Delfland is stemmen op een partij dus niet super zinvol, omdat daarna toch met alle andere partijen wordt samengewerkt om tot een Bestuursakkoord te komen. Grote partijen hebben dan niet meer te bepalen dan kleine partijen?