De hoge waterstanden in de Rijn, Waal en IJssel die de komende dagen nog zullen stijgen, zorgen volgens Rijkswaterstaat en waterschappen niet voor grote problemen. De gebruikelijke maatregelen in zo’n situatie doen hun werk, is de boodschap. De piek van het hoogwater in de Maas is inmiddels Limburg gepasseerd.
Het wassende water in de grote rivieren zorgt voor veel fraaie beelden op sociale media van ondergelopen uiterwaarden en kades die onder water komen te staan. Hier en daar lijkt het één grote waterzee. De waterstand in de Rijn is sinds 29 januari flink aan het stijgen door aanhoudende neerslag in Duitsland en Zwitserland, nog versterkt door het smelten van sneeuw.
Volgens het vanochtend door Rijkswaterstaat gepubliceerde statusbericht is de waterstand van de Rijn bij Lobith nu 13,80 meter boven NAP en de afvoer 6.400 kubieke meter per seconde. Op basis van de huidige weersverwachting gaan deze waarden richting 14,40 meter boven NAP en 7.300 meter kubieke meter per seconde op zaterdag 6 februari. Op zondag kan de waterstand bij Lobith nog iets hoger worden. Dan blijft de waterstand waarschijnlijk enkele dagen hetzelfde, waarna midden volgende week een daling inzet.
Hoogwaterbeelden van Nijmegen op dinsdagmiddag 2 februari: Waalkade, onder de Waalbrug en de entree van de Stadswaard I foto's: Hans Klip
Code geel
Een dergelijk niveau komt volgens waterbeheerders eens in de twee à drie jaar voor; de laatste keer was in januari 2018. Rijkswaterstaat heeft eerder deze week code geel afgekondigd, toen de stand van de Rijn bij Lobith hoger werd dan 12 meter boven NAP en rivieren buiten hun oevers traden. Het zal daar ook bij blijven, want code oranje geldt pas bij 15 meter boven NAP.
Code geel houdt in dat waterbeheerders standaardmaatregelen nemen om het eigen gebied te beschermen tegen het water. De waterschappen langs de grote rivieren bevinden zich nu organisatorisch in fase 1 van het scenario hoogwater. “Dat betekent alert maar geen reden tot zorg”, zegt dijkgraaf Co Verdaas van Waterschap Rivierenland vandaag in een zelf gemaakt filmpje bij zijn buitendijkse woning langs de Waal. “De maatregelen doen hun werk.”
Stuwen geopend
Rijkswaterstaat heeft verschillende maatregelen getroffen om het water uit de Rijn en daarmee verbonden rivieren en kanalen versneld af te voeren naar de Noordzee. Er zijn stuwen geopend, zoals de stuwen in de Nederrijn en Lek bij Driel, Amerongen en Hagestein. Rijkswaterstaat heeft daarnaast de hoogwaterkering Ravenswaaij in het Amsterdam-Rijnkanaal gesloten. Deze kering bevindt zich tussen de Gelderse plaatsen Tiel en Ravenswaaij en beschermt het achterland in het westen tegen opkomend hoogwater vanaf de Lek. Schepen moeten nu omvaren via de Prinses Marijkesluizen.
Rijkswaterstaat heeft ook de Haringvlietsluizen tussen Voorne-Putten en Goeree-Overflakkee op een kier gezet. Daardoor kan er veel water worden gespuid in zee. Rijkswaterstaat vergelijkt het regelen van het waterpeil met deze sluizen als het open- of dichtdraaien van een kraan. Verder wordt via de Afsluitdijk water gespuid vanuit het IJsselmeer.
Geen permanente dijkbewaking
Het hoogwater is indrukwekkend om te zien maar gevaar is er niet, meldt Waterschap Rivierenland. De dijken kunnen het aan en permanente dijkbewaking is niet nodig. Het waterschap heeft inlaatsluizen geopend, waardoor de meeste buitenpolders vol zijn gelopen. Deze polders worden iedere dag geïnspecteerd.
Het hoge water in de rivier heeft na Nijmegen en Arnhem nu ook steden als Tiel, Zaltbommel en Gorinchem bereikt. Waterschap Rivierenland sluit morgen (4 februari) de coupure Lage Markt op de Nijmeegse Waalkade. Andere coupures in het rivierengebied gaan nog niet dicht. De Lekdijk in Vianen wordt momenteel versterkt. Het water in de Lek komt hier niet zo hoog dat de werkzaamheden moeten worden stopgezet.
Hoogheemraadschap Scheiland en de Krimpenerwaard gaat ervan uit dat volgende week maandag of dinsdag de piek langs de eigen dijken komt. Daarom worden hier extra inspecties uitgevoerd. Het hoogheemraadschap heeft contact met de gemeente Krimpenerwaard voor het geval dat de Veerpoort moet sluiten.
Voldoende buffer in uiterwaarden
De waterschappen waarbij onder meer de IJssel door het werkgebied stroomt, komen met een vergelijkbaar geluid. Waterschap Rijn en IJssel meldt dat uiterwaarden onder water lopen. Ook kunnen lage delen van de Rijnkaden in bijvoorbeeld Arnhem en Tolkamer (vlak bij Lobith) overstromen. Dit is niet erg volgens het waterschap, want deze delen worden dan door de gemeente afgezet. Het waterschap inspecteert de belangrijkste dijken één keer per dag.
Volgens Waterschap Drents Overijsselse Delta is de hoge en nog een paar dagen stijgende waterstand van de IJssel niet verontrustend. De ondergelopen uiterwaarden hebben voldoende buffer om het extra water te bergen. Ook dit waterschap inspecteert dagelijks waterkeringen.
Waterschap Vechtstromen laat weten dat er geen problemen met hoog water zijn. In het gebied van dit waterschap zijn de Regge, Dinkel en Vecht grotere rivieren. Zij voeren momenteel veel water af naar laaggelegen gebieden en uiteindelijk het IJsselmeer. Waar mogelijk houdt Vechtstromen water vast in retentiegebieden.
Piek van Maas nu in Brabant
De hoogwatergolf in de Maas arriveerde eind vorige week al in Nederland. Waterschap Limburg bouwde toen op verschillende locaties coupures op en plaatste pompen. De afvoeren van de beken hebben volgens het waterschap nergens problemen opgeleverd, mede door diverse hoogwaterbeschermingsmaatregelen uit het recente verleden. In de provincie Limburg is het hoogwater van de Maas inmiddels aan het afnemen.
De piek gaat nu door het werkgebied van Aa en Maas. Het Brabantse waterschap merkt op dat dit eerder voor mooie plaatjes dan voor grote problemen zorgt. “Wel zijn we deze dagen extra waakzaam bij de dijken en houden we de waterpeilen continu goed in de gaten”, zegt Frans Jorna (hoofd waterveiligheid) op de eigen site. “Maar de hoogwatermaatregelen die wij bedacht hebben voor dit soort situaties doen hun werk volgens het boekje. De mensen wonen gewoon veilig.”
MEER INFORMATIE
Statusberichten RWS over hoogwater
Rijkswaterstaat over huidige maatregelen
Bericht van Unie van Waterschappen
H2O Actueel (31-1) over hoogwater
Website over waterpeilen
Berichten van waterschappen
Rivierenland
Schieland en de Krimpenerwaard
Rijn en IJssel
Drents Overijsselse Delta
Vechtstromen
Aa en Maas
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.