Belgische boterkuipjes in de Biesbosch en Duitse drankkratten langs de Rijn. Het afval dat de onderzoekers van Schone Rivieren na de overstromingen van afgelopen zomer in Nederland aantroffen, laat volgens hen duidelijk zien dat ons land "het afvalafvoerputje van Noordwest-Europa" is.
Van half oktober tot half november gingen honderden vrijwilligers van Schone Rivieren weer op pad om onderzoek te doen langs de oevers van de grote rivieren. Op 24 locaties langs de Maas vonden zij massaal lege boterkuipjes van een Belgische zuivelfabriek. Langs de Rijn lagen drankkratten uit het Moeseldal.
De zuivelfabriek in de Ardennen is gelegen aan de Vesdre, een zijrivier van de Maas, en werd in juli door de watersnood getroffen. Vlak na het noodweer werden op de oevers van de Maas al veel boterkuipjes gevonden, nu bleek dat ze zelfs tot voorbij de Biesbosch (Moerdijk) waren aangespoeld en dus meer dan 200 kilometer hadden afgelegd.
Sylvia Spierts"Hieruit kunnen we concluderen dat behalve ons eigen afval er ook veel afval vanuit het buitenland onze rivieren instroomt", zegt projectleider Sylvia Spierts-Brouwer van Schone Rivieren. "Het is daarom belangrijk om goede afspraken te maken met de ons omringende landen."
Plastic
De boterkuipjes noemt ze "heel interessant" omdat ze op één specifiek moment vrijgekomen zijn vanaf één specifieke locatie. "Daardoor vertellen ze veel over hoe het afval zich verspreidt wanneer het eenmaal in een rivier is beland. We blijven deze boterkuipjes dan ook in de gaten houden."
Het onderzoek van Schone Rivieren, een initiatief van IVN Natuureducatie, Stichting De Noordzee en Plastic Soup Foundation, werd afgelopen najaar voor de achtste keer gehouden. De vrijwilligers deden op 430 locaties langs de grote rivieren in ons land afvalonderzoek. Zij registreerden per 100 meter gemiddeld 145 stuks afval. Een uitschieter, met een hoog aantal kleine stukjes piepschuim in de buurt van Rotterdam, is daarin niet meegenomen.
Het grootste deel van het afval bestaat uit ondefinieerbare stukjes hard en zacht plastic en piepschuim (93 procent). Daarna volgen snoep-, snack,- en chipsverpakkingen en plastic drankverpakkingen, waaronder plastic flesjes.
Statiegeld
Die laatste vallen sinds 1 juli onder de statiegeldregeling. Volgens Schone Rivieren is het nog te vroeg om te concluderen dat deze maatregel effect heeft. Wel werden in het najaar van 2021 minder kleine plastic flesjes aangetroffen dan in het najaar van 2020: gemiddeld twee in plaats van drie flesjes per 100 meter.
"We zijn voorzichtig positief", aldus Spierts-Brouwer. "Maar op basis van één meting willen we geen conclusies trekken. Daarvoor is langere monitoring nodig, want er kunnen ook andere factoren van invloed zijn."
Vanaf 31 december van dit jaar worden, tot vreugde van de onderzoekers, ook drankblikjes met statiegeld belast. Die staan nu op nummer 10 in de top 15 van meest gevonden afvalsoorten.
MEER INFORMATIE
Toelichting op website Schone Rivieren
Factsheet najaarsmeting 2021
H2O-bericht: voorjaarsmeting 2021
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.