Om meer inzicht te krijgen in de aard en omvang van schadelijke stoffen in de Maas, zet het samenwerkingsverband Schone Maaswaterketen (SMWK) twee nieuwe, innovatieve meetmethodes in. Het gaat om snelle ‘screenings’ van duizenden stoffen tegelijk en ‘bio-assays’ die het effect op de ecologie duidelijk maken.
Sinds vorig jaar monitort de SMWK de waterkwaliteit in het gehele Maasstroomgebied. Op dertig verschillende meetpunten, bijvoorbeeld bij rioolwaterzuiveringen, in beken die uitkomen op de Maas en in de rivier zelf, wordt vier keer per jaar op 38 stoffen gemeten.
Hierbij worden monsters genomen, die vervolgens in het lab worden onderzocht. Het doel is uiteindelijk de hoeveelheid schadelijke stoffen (vooral medicijnresten en industriële stoffen) in de Maas te verminderen en zo de waterkwaliteit te verbeteren.
Wim van der HulstTer aanvulling op deze ‘traditionele meting’ zijn er dit jaar twee nieuwe, innovatieve methoden bijgekomen. Helemaal nieuw zijn die overigens niet, vertelt adviseur waterkwaliteit Wim van der Hulst van Waterschap Aa en Maas. "Op enkele andere plekken in het land worden ze ook al wel gebruikt, maar nog niet op deze schaal."
Bibliotheek
Bij een screening wordt in één keer voor duizenden stoffen tegelijk duidelijk of ze in het water zitten of niet. Dat is weliswaar minder nauwkeurig, maar wel sneller en goedkoper dan de zogeheten doelstofanalyse. Ook kan het helpen bij het ontdekken van nieuwe stoffen.
"De screening bekijkt na hoeveel tijd een piek uit de gaschromatograaf komt en welke stofmassa bij die piek hoort", legt Van der Hulst uit. "Door dit te vergelijken met een bibliotheek waarin tijden en massa's van vele duizenden stoffen zitten, kun je bepalen welke stoffen aanwezig zijn."
Mengseltoxiciteit
De tweede nieuwe methode, bio-assays, maakt het effect van (gecombineerde) schadelijke stoffen op dieren en planten die in het water leven duidelijk. Dat gebeurt in het laboratorium. Het gaat dan bijvoorbeeld om de hormoonhuishouding van vissen die verandert of de voortplanting die wordt verstoord.
"Deze effecttesten zijn een goede manier om de mengseltoxiciteit in beeld te brengen", stelt Van der Hulst. "Zowel voor de drinkwaterproductie als voor het waterleven betekent een hoge toxiciteit dat er extra actie nodig is."
Eerste resultaten
De SMWK is een samenwerkingsverband van de waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta, De Dommel, Limburg en Rivierenland, de drinkwaterbedrijven Brabant Water, Dunea en Evides, Waterleidingmaatschappij Limburg, Rijkswaterstaat, RIWA Maas en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Voordat vorig jaar begonnen werd met de metingen op de dertig locaties, werd er volgens Van der Hulst niet of alleen op de ‘eigen’ locaties gemeten. De reden dat toen niet gelijk ook met de screenings en bio-assays is begonnen, is omdat daarvoor een langere voorbereidingstijd nodig was.
De eerste resultaten van deze nieuwe methoden worden begin volgend jaar verwacht.
De vraag is of dat dan komt door alleen de waterkwaliteit of dat het komt omdat we, bijvoorbeeld, gewoon gruwelijk dicht bevolkt zijn en ik al heel wat weilanden en dergelijke omgezet heb zien worden in woningen.
Mijn idee is overigens niet om te infiltreren in bestaande vennen - dat zou inderdaad de ecologie van die vennen veranderen – maar in aangelegde plassen (met een oppervlak minder dan 0,1 procent van de Veluwe). Die vallen droog, enkele dagen nadat infiltratie stopt. Infiltratieplassen hebben landschappelijk gezien wellicht wat waarde (als je saai naaldbos daarvoor kapt), aangaande natuur is die inderdaad beperkt.
Zeg 10 jaar geleden al waarschuwde ik dat we in 2027 in Nederland nooit de KRW doelen gaan halen. Ik betreur het ten zeerste dat ik gelijk ga krijgen. Ik voorspel nu dat we in 2030 met de mond vol tanden staan als Brussel ons vraagt wat onze plannen/maatregelen zijn om de Veluwe natuur en biodiversiteit te herstellen. Zonder fors ingrijpen in de waterbalans van het Veluwemassief gaan we verdroging echt niet bestrijden en zullen beken en sprengen niet structureel meer water voeren. Dat geef ik je op een briefje.