Een nieuwe quickscan die door Deltares is ontwikkeld, geeft voor het eerst voor elke gemeente inzicht in de te verwachten kosten van schade aan houten en ondiepe funderingen. Hiervan is een inschatting gemaakt voor de periode tot 2050, zowel zonder als met klimaatverandering.
Droogte zorgt niet alleen boven de grond voor veel schade, maar zeker ook eronder. Kennisinstituut Deltares becijferde in 2012 dat de schade aan funderingen van gebouwen door (te) laag grondwater meer dan 5 miljard euro bedraagt. In het theoretisch ergste geval – als elk kwetsbaar pand wordt aangetast – zou de schade zelfs kunnen oplopen tot ongeveer 40 miljard euro in 2050.
Sien Kok
Het was echter lastig om het landelijke beeld uit te splitsen per gemeente. “Dat is met de nieuwe quickscan voor het eerst gelukt”, zegt Sien Kok, resource econoom bij Deltares. “Hierdoor hebben we nu ook op gemeentelijk niveau een beeld van hoe groot het probleem kan zijn.”
Schadekosten tot 2050
De risicoanalyse geeft een beeld van de totale schadekosten per gemeente tot 2050. Er is gekeken naar twee situaties: een ongewijzigd klimaat en een sterke klimaatverandering. Voor een droger klimaat lijken vooral het westen van het land, Friesland en de gemeenten langs de IJssel extra gevoelig. “De grondwaterstanden komen lager te liggen en de schommelingen van deze standen worden groter”, licht Kok toe. “Dat versnelt processen als paalrot.”
Deltares heeft voor de quickscan een systematische methode ontwikkeld. De analyse is uitgevoerd in samenwerking met het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek en de stichting Climate Adaptation Services, in het kader van het project Klimaatbestendige Stad van het Nationaal Kennis- en innovatieprogramma Water en Klimaat (NKWK). De resultaten zijn gepubliceerd op de website Klimaatschadeschatter bij het thema droogte.
Als basis voor de quickscan zijn nationaal beschikbare gegevens over onder meer bodemdaling, grondwaterstanden en gebouwen gebruikt. Het gaat om een eerste analyse, benadrukt Kok. “Wij gaan dit jaar de quickscan verfijnen. De bandbreedte van de schadekosten is bij elke gemeente namelijk nog groot.”
Aandacht voor funderingen op staal
De quickscan biedt inzicht in de verwachte kosten van het herstel van zowel houten paalfunderingen als ondiepe funderingen op staal. Beide werden nog tot in de jaren zeventig gebruikt. Kok: “In ons land gaat de meeste aandacht uit naar paalrot, terwijl er juist ook problemen bij funderingen op staal kunnen zijn. Deze schade kan ontstaan in kleigebieden die voorheen niet zo op onze radar stonden, zoals het rivierengebied in Midden-Nederland en de Limburgse gemeenten langs de Maas.”
Dat komt vooral doordat kleigronden bij droogte inklinken en na vernatting weer zwellen. “Door dit bewegen ontstaat er schade aan panden”, zegt Kok. “Dat gebeurde bijvoorbeeld bij woningen in Zevenaar als gevolg van de extreme droogte in 2018.”
De informatie in de quickscan is volgens Kok waardevol voor lokaal beleid. “Een deel van de gemeenten is al goed bekend met het funderingsprobleem, bijvoorbeeld in West-Nederland en Friesland. Er zijn echter genoeg gemeenten die hiermee nog niet zo bezig zijn. De gegevens op gemeenteniveau kunnen de aanleiding zijn om zelf een onderzoek te starten.”
MEER INFORMATIE
Deltares over de quickscan
Website Klimaatschadeschatter
NKWK over schade door droogte
De processen doorgronden (40%)
En de onzekerheid verkennen (50%)