Per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS) kunnen overal in Nederland in grondwater zitten, blijkt uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. De concentraties zijn meestal laag. Het RIVM trof de hoogste concentraties en de meeste PFAS aan in het freatisch grondwater.
Door het onderzoek is er nu voor het eerst een ‘landsdekkend’ beeld van PFAS in grondwater, meldt het RIVM. Poly- en perfluoralkylstoffen is een verzamelnaam voor meer dan zesduizend door de mens gemaakte stoffen, waarvan de meeste niet in het milieu afbreken en een deel schadelijk voor milieu en gezondheid kunnen zijn. De onderzoekers vonden PFAS in zowel freatisch als ouder en dieper gelegen grondwater.
Meeste PFAS in freatisch grondwater
Er is sprake van een duidelijke relatie tussen de concentraties en aantallen aangetroffen PFAS en de reistijd van het grondwater. De hoogste concentraties en meeste PFAS zitten in het freatisch grondwater dat zich direct onder de grondwaterspiegel bevindt. Dit grondwater wordt het meest rechtstreeks beïnvloed door de bodem.
In ouder en dieper grondwater zijn de concentraties lager en worden er minder verschillende PFAS aangetroffen. Hier zijn vooral PFAS gemeten, die zich niet goed binden aan de bodem. Deze stoffen kunnen daardoor gemakkelijk met het grondwater mee stromen en zich verspreiden.
De onderzoekers komen op basis van de metingen in het ondiepe grondwater (10 meter beneden maaiveld) en het middeldiepe grondwater (25 meter beneden maaiveld) nog tot de volgende constatering. De PFAS-belasting van jong (minder dan 25 jaar) en zoet grondwater is hoger dan die van ouder en zout grondwater.
Zoektocht naar nieuwe stoffen in bodem
Volgens het rapport laat de aanwezigheid van PFAS in het grondwater zien dat in het recente verleden persistente mobiele stoffen via de bodem konden doordringen tot in de verzadigde zone. Daarom is het belangrijk om in de toekomst actief op zoek te gaan naar nieuwe (groepen van) stoffen in de bodem die mogelijk een bedreiging vormen voor het grondwater. Zo kan ook het bodembeleid een bijdrage leveren aan brongerichte maatregelen.
Er wordt een algemene methodiek voor opkomende stoffen in bodem en waterbodem ontwikkeld. In opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat werkt het RIVM samen met deskundigen en belanghebbenden aan diverse onderdelen van deze methodiek. Het gaat onder meer om een signaleringsfunctie, een landsdekkende monitoring en methoden voor een snelle risicobeoordeling van diffuus verspreide stoffen.
MEER INFORMATIE
RIVM-rapport: landsdekkend beeld van PFAS in grondwater
H2O Actueel: veel onbekende bronnen van PFAS
H2O Actueel: RIVM over PFAS in voedsel en drinkwater
H2O Vakartikel (KWR): groepsbenadering voor PFAS