Doe op meer plekken in de waterketen metingen naar de gevaarlijke stoffen die in drugsafval zitten. Bijvoorbeeld in gezuiverd rioolwater, grondwater en oppervlaktewater en bij de productie van drinkwater. Dat beveelt het RIVM aan vanwege de risico’s voor de kwaliteit van drinkwater.
Jaarlijks worden er in ons land zo’n 200 dumpingen van afval van de drugsproductie ontdekt. Hierin zitten veel gevaarlijke stoffen. Het afval wordt vaak in vaten in de natuur of op straat gedumpt of op het riool geloosd. Het RIVM heeft onderzocht hoe schadelijk dit kan zijn voor de drinkwaterkwaliteit.
Het gaat om het afval van synthetische drugs - onder meer amfetamine en XTC - die op grote schaal in illegale laboratoria worden gemaakt. Het afval bestaat dikwijls uit een mengsel van voor de gezondheid gevaarlijke stoffen zoals oplosmiddelen, zuren en basen en de stoffen waarmee drugs worden gemaakt. Meerdere stoffen die potentieel aanwezig zijn, worden geclassificeerd als zeer zorgwekkende stoffen.
Een vijfde dumpingen in of nabij grondwaterbeschermingsgebieden
Uit het onderzoeksrapport blijkt dat ongeveer 20 procent van de dumpingen plaatsvindt in of dichtbij gebieden waar water uit de grond wordt gehaald voor het maken van drinkwater (grondwaterbeschermingsgebieden). Dit komt vooral voor in het zuiden en oosten van het land.
Ook zijn er in gezuiverd rioolwater van enkele rioolwaterzuiveringsinstallaties in Zuid-Nederland regelmatig sporen of zelfs hoge concentraties van synthetische drugs gevonden. De concentraties lopen soms op tot honderden nanogrammen per liter. Verder zijn de stoffen aangetroffen in enkele oppervlaktewateren. De verontreinigingen kunnen volgens het RIVM invloed hebben op de kwaliteit van het water dat wordt gewonnen voor de drinkwaterbereiding.
Opname in reguliere monitoringsprogramma’s aanbevolen
De stoffen worden momenteel niet standaard gemeten in het Nederlandse watersysteem. Het RIVM raadt aan om drugsgerelateerde stoffen op te nemen in reguliere monitoringsprogramma’s. Het advies is om systematisch metingen te verrichten op strategische punten in effluent van de rioolwaterzuivering, grondwater en oppervlaktewater en bij de innamepunten voor de drinkwaterproductie.
Aan de hand van de meetgegevens kunnen betrouwbare risicobeoordelingen worden gedaan van de verspreiding, de blootstelling en de schadelijke effecten van het drugsproductieafval in de waterketen, waaronder de bronnen voor drinkwater. Hierbij is een rol weggelegd voor waterlaboratoria, waterschapslaboratoria en commerciële labs.
Een andere aanbeveling van het RIVM: houd landelijk bij waar dumpingen en lozingen van drugsgerelateerd afval in (de buurt van) waterwingebieden, grondwaterbeschermingsgebieden en innamepunten plaatsvinden en om welke stoffen het gaat. Het rijksinstituut adviseert ook om een selectie te maken van de meest voorkomende en voor drinkwater meest relevante stoffen in drugsproductieafval. Hiervan kunnen drinkwaterrichtwaardes (gezondheidskundige waardes) worden afgeleid, om na te gaan wat veilige concentraties voor drinkwater zijn.