81 afvalwaterzuiveringsinstallaties lopen mogelijk een verhoogd risico op verspreiding van legionella. Het RIVM adviseert deze installaties om maatregelen te nemen om verspreiding van legionella te voorkomen. Bijvoorbeeld door risicovolle beluchtingsbassins af te dekken en beschermingsmaatregelen voor medewerkers te nemen.
Legionella neemt al een aantal jaar toe in Nederland. In 2018 kregen 584 patiënten longontsteking door legionella. Vaak is niet te achterhalen waar de ziekteverwekkers vandaan komen. Maar de afgelopen jaren kon bij een aantal patiënten een link met een afvalwaterzuiveringsinstallatie worden vastgesteld.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) verrichtte een literatuurstudie. De omgevingsdiensten inventariseerden het aantal industriële afvalwaterzuiveringen en Stowa (kennisinstituut van de waterschappen) analyseerde het aantal rioolwaterzuiveringsinstallaties. Er werden 709 installaties in kaart gebracht, 382 industriële afvalwaterzuiveringen en 327 rioolwaterzuiveringsinstallaties. “Het onderzoek is in prima samenwerking gegaan,” zegt Imke Leenen. Leenen coördineert namens Stowa de Community of Practice is Legionella en was betrokken bij de totstandkoming van het rapport.
81 afvalwaterzuiveringsinstallaties verhoogd risico
In het rapport Inventarisatie van legionellarisico’s bij afvalwaterzuiveringsinstallaties concludeert het RIVM dat de kans dat legionella kan vermeerderen en vrijkomen aannemelijk is bij 81 afvalwaterzuiveringsinstallaties. Dit geldt voor 69 van de 382 industriële afvalwaterzuiveringsinstallaties (18 procent) en voor 12 van de 327 rioolwaterzuiveringsinstallaties (4 procent).
Het RIVM schrijft dat de groei van legionella in de zuiveringsinstallatie en de verspreiding naar de omgeving aannemelijk is bij een biologisch zuiveringsproces en bij het verwerken van (voor bacteriën) voedselrijk afvalwater. Groei en verspreiding zijn er ook bij een temperatuur van het afvalwater tussen de 30 en 38 graden Celsius en bij beluchting van het afvalwater.
Tijdelijke maatregelen
Het RIVM adviseert tijdelijke maatregelen om de verspreiding van legionella tegen te gaan. De voornaamste is het afdekken van open waterbassins met beluchting. legionella kan dan niet naar de omgeving verspreid worden. In het water dat uit de zuivering komt, kunnen nog legionellabacteriën zitten. Gezuiverd afvalwater kan daarom niet worden gebruikt bij werkzaamheden waarbij dit water verneveld wordt. Ook adviseert het RIVM maatregelen om te zorgen voor een goede bescherming van medewerkers.
Geen volledig overzicht
“Dit zijn precies de adviezen waarover wij binnen de Community of Practice Legionella al hebben gesproken”, zegt Leenen. “De maatregelen die worden aangeraden zijn inmiddels genomen bij de 12 rwzi’s waar verhoogde kans op verspreiding van legionella zou zijn”. Dat geldt nog niet voor alle industriële afvalwaterzuiveringsinstallaties. Uit het rapport blijkt ook dat een volledig overzicht van afvalwaterzuiveringen in Nederland nog ontbreekt. Het rapport noemt het wel nodig dat dit overzicht er komt.
Voor het RIVM het nemen van permanente maatregelen adviseert, moet uit vervolgonderzoek nog blijken welke maatregelen het meest effectief zouden zijn. Ook wil het RIVM nog een antwoord op de vraag of er meer Nederlandse afvalwaterzuiveringen verantwoordelijk zijn voor het verspreiden van legionella.
MEER INFORMATIE
RIVM rapport Inventarisatie van legionellarisico’s bij afvalwaterzuiveringsinstallaties (pdf)
Eerder bericht: Community of Practice Legionella: Stowa brengt waterschappen bij elkaar
Eerder bericht: Laboratoriumtest wijst op koeltoren als bron legionella-uitbraak in Gent