Rivierdelta’s wereldwijd lopen gevaar door de gevolgen van klimaatverandering en menselijke ingrepen in het landschap. Wageningse onderzoekers beschouwden mondiaal de kantelpunten voor de delta’s.
De onderzoekers bekeken een selectie van delta’s wereldwijd, verspreid over alle continenten. “Van belang daarbij was vooral dat het qua omvang grote delta’s zijn of plekken waar heel veel mensen wonen”, legt Roeland van de Vijsel uit.
Roeland van de Vijsel Van de Vijsel is fysisch oceanograaf bij Wageningen University en eerste auteur van het artikel over dit onderzoek, ‘Tipping points in river deltas’, dat vorige week verscheen in het tijdschrift Nature Reviews Earth & Environment.
Per delta brachten de onderzoekers de risico’s in kaart, die ontstaan door klimaatverandering en menselijke ingrepen in de delta. Daarbij gaat het om zeespiegelstijging, maar ook van belang is de verlaging van de hoeveelheid sediment die een rivier met zich meebrengt door de aanleg van dammen. “De hoeveelheid sediment die een rivier of delta meevoert, is essentieel om de delta op peil te houden en mee te laten groeien met stijgende waterniveaus.”
Belangrijk om te beseffen is volgens Van de Vijsel ook dat de overstromingsrisico’s nog extra toenemen doordat opgestuwde waterniveaus door stormen op zee en hogere rivierwaterafvoer door periodes van heftige regenval steeds vaker tegelijk voorkomen door klimaatverandering. “Alles bij elkaar zien we dat delta’s steeds kwetsbaarder worden.”
Het resultaat van het onderzoek is samengevat in een kaart, die laat zien hoeveel sediment de afgelopen 30 jaar is tegengehouden door dammen, of en hoe vaak rivierpieken en stormvloeden tegelijkertijd voorkwamen en wat de verwachte zeespiegelstijging is, in combinatie met bodemdaling.
Overzicht van drie risicofactoren in deltas wereldwijd | Afbeelding WUR
Hoewel deze kaart niet vrolijk stemt, zijn er volgens Van de Vijsel wel degelijk lichtpuntjes. “Processen die de delta kwetsbaarder maken, hebben een zichzelf versterkend effect. Paradoxaal genoeg is dat ook positief, want dat betekent dat als terreinbeheerders erin slagen de trend om te draaien, er maar een klein zetje nodig is om dat zichzelf versterkende effect de positieve kant op te laten gaan.”
Als voorbeeld hiervan noemt Van de Vijsel de rivier de Eems. Die al langere tijd steeds troebeler wordt, deels doordat kunstmatige uitdieping van de vaargeul leidt tot een steeds sterkere instroom van fijn slib. Er wordt daar nu gekeken of je deze trend kunt omdraaien met behulp van de stroomopwaarts gelegen stormvloedkering. “Die kering wordt nu op precies de juiste momenten geopend en gesloten tijdens het getijde, zodat het sediment de kans heeft uit het estuarium te spoelen.”
