Met het aanleggen van een nieuwe drempel, een grinddepot en het opvullen van een erosiekuil sleutelt Rijkswaterstaat aan de Grensmaas, de enige natuurlijke grindrivier van ons land.
De Grensmaas stroomt tussen Borgharen en Maasbracht en is een rivier waarin natuurlijke processen zoveel mogelijk ruimte krijgen, na verbreding van het stroombed met behulp van grindwinning. De rivier stroomt precies over de grens tussen Nederland en België, vandaar de naam Grensmaas. Hoewel uitgangspunt is dat de Grensmaas een eigen stroombaan mag vormen, heeft Rijkswaterstaat besloten tot een aantal ingrepen.
Tijdens het hoogwater van 2022 ontstond in de Grensmaas bij Meers een diepe kuil van 4 tot 5 meter in de rivierbodem. Het gaat om een zogeheten erosiekuil als gevolg van hoge stroomsnelheden waardoor zand en grind meegevoerd werden van de bodem.
Rijkswaterstaat vindt dat de kuil in de rivierbodem een risico kan geven op verzakking van de nabijgelegen rivierdijk aan de Vlaamse kant. Om de kuil te dichten is 30.000 kubieke meter zogeheten toutvenant nodig, een mengsel van zand en grind. Dat wordt aangevoerd met vrachtwagens en met een klein bootje in de rivier.
Het zand en grind wordt elders langs de Grensmaas gewonnen in het winterbed door het Consortium Grensmaas. Het spul komt via een omweg weer in het riviersysteem terecht.
Het is voor de tweede keer dat Rijkswaterstaat erosiekuilen in de Grensmaas dicht. Na het extreme zomerhoogwater van 2021 ontstonden gaten van zelfs 10 meter diep in de bodem, met name bij Urmond en Maasband. Die zijn gedicht met in totaal 142.000 kubieke meter zand en grind.
Drempel
Naast dichten van de diepte in de rivierbodem, overweegt Rijkswaterstaat de aanleg van een nieuwe drempel in de Grensmaas, ter hoogte van Meers. Drempels in de rivier moeten voorkomen dat de waterstand in de Grensmaas te snel laag komt te staan, waardoor het grondwaterpeil aan weerszijden van de rivier zakt.
De bestaande drempel bij Meers breekt telkens door en daarom wil Rijkswaterstaat hier nu in het zomerbed een stevige drempel bouwen van vijf meter breed en mogelijk twee meter hoog.
De ingrepen in de rivier noemt Rijkswaterstaat ‘het reguleren van de natuurlijke dynamiek’. “De Grensmaas heeft dynamiek, maar dat brengt ook spanningen met zich mee met andere functies en effecten. We proberen de dynamiek zo veel mogelijk ruimte te geven, maar dat lukt niet altijd”, aldus een woordvoerster.
Grinddepot
Een derde ingreep is een grinddepot. In het Grensmaas-natuurgebied van Natuurmonumenten bij Meers wordt een voorraad grind aangelegd van 30.000 kubieke meter. Het grind komt vrij bij het graven van een nevengeul in Maasband (gemeente Stein), eveneens door Consortium Grensmaas.
Na opslag bij Meers is het de bedoeling om het grind in porties aan te brengen voor natuurverbetering op een uiteenlopende plekken in de Grensmaas. De bodem is plaatselijk nu vaak te grof van samenstelling waardoor de ecologische waarde niet uit de verf komt. Door hier en daar gericht grind te storten, hoopt Rijkswaterstaat de komst van waterplanten, vissen en kleine waterdiertjes te stimuleren.
