Alle PFAS in Nederland worden vanaf nu bestempeld als ‘zeer zorgwekkende stof’. Dat betekent dat bedrijven moeten voorkomen dat ze PFAS uitstoten naar lucht en water, of anders de emissie zoveel mogelijk moeten verminderen. Staatssecretaris Chris Jansen van Infrastructuur en Waterstaat heeft dat vandaag in een brief aan de Tweede Kamer gemeld.
Zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor mens en milieu. Ze kunnen bijvoorbeeld kankerverwekkend zijn of de vruchtbaarheid schaden. Voor alle stoffen die op deze lijst staan, geldt een minimalisatieplicht.
Gemeenten en provincies, maar ook de Tweede Kamer, dringen er al langer op aan om meer PFAS op de ZZS-lijst te zetten. Dat biedt mogelijkheden om de uitstoot van PFAS – een verzamelnaam van chemische stoffen die onder andere in antiaanbakpannen zitten – tegen te gaan door middel van vergunningverlening, handhaving en toezicht. De waterschappen riepen het Rijk deze week nog op om meer te doen tegen PFAS-vervuiling.
"We weten allemaal dat PFAS een stof is die je liever kwijt dan rijk bent", aldus staatssecretaris Jansen in een toelichting op zijn besluit. "Daarom werken we samen met gemeenten en provincies aan het verminderen van PFAS in het leefmilieu. Dat alle PFAS nu ZZS zijn, gaat enorm helpen."
OSPAR
Onlangs zijn alle PFAS als ‘prioritaire stoffen’ opgenomen in OSPAR, een verdrag ter bescherming van het noordoosten van de Atlantische Oceaan. De aangesloten landen, waaronder Nederland, hebben de verplichting om deze stoffen te minimaliseren.
In een debat met de Tweede Kamer kondigde Jansen daarom vorige maand al aan dat meer PFAS als ZZS bestempeld zullen gaan worden. Dat geldt nu dus voor alle ongeveer honderd stoffen die tot deze groep behoren. Als het bedrijven niet lukt om emissie te voorkomen, moeten ze die 'zo veel als mogelijk' verminderen. Daarvoor moeten ze eens in de vijf jaar een vermijdings- en reductieplan opstellen.
De Unie van Waterschappen verwelkomt deze stap van de overheid, zegt een woordvoerder in een eerste reactie. "Een striktere omgang met deze enorme groep schadelijke stoffen is belangrijk voor het beschermen van ons water, de natuur en de volksgezondheid. Voor ons staat voorop dat de uitstoot van PFAS naar nul moet. Hoe sneller de uitstoot wordt afgebouwd, hoe beter."
Rijkscoördinator
In dezelfde brief aan de Kamer meldt de staatssecretaris dat hij een andere wens inwilligt, namelijk een centraal aanspreekpunt bij de Rijksoverheid voor de PFAS-problematiek rond het chemiebedrijf Chemours in Dordrecht.
Deze problematiek raakt meerdere beleidsterreinen, zowel binnen het ministerie van IenW alsook binnen andere ministeries. Een zogeheten Rijkscoördinator, in de persoon van Judith Elsinghorst, zal fungeren als interdepartementaal aanspreekpunt voor de betrokken gemeenten en de provincie Zuid-Holland.
Elsinghorst is nu directeur Omgevingsveiligheid en Milieurisico’s bij het ministerie van IenW en dat blijft zij ook. Samen met de gemeenten en de provincie zal zij de komende tijd bekijken hoe ze daarnaast haar taak als Rijkscoördinator het beste kan invullen.
Eerlijker voor de boeren en de maatschappij.
Het pleidooi voor meer overleg in het kader van grensoverschrijdend waterbeheer met Duitsland en België, maar ook met Luxemburg, Frankrijk en Zwitserland, is wel steekhoudend. Het stroomgebied van de Rijn beslaat naast Nederland immers Zwitserland, Duitsland en Frankrijk. Stroomgebied van de Maas beslaat naast Nederland ook Frankrijk, Luxemburg, België en Duitsland. Voor zover ik weet zijn er in waterschapverband slechts een aantal pilots hier momenteel concreet mee bezig o.a. via het ontwerpen en operationaliseren van grensoverschrijdend waterbeheer rondom de Overijsselse Vecht en ook voor delen van het Roer stroomgebied dat aansluit op de Maas. Ruimte voor de rivieren in Nederland gaat maar beperkte impact hebben als niet eenzelfde inhaalslag gaat plaatsvinden in de bovenstrooms genoemde landen.
Acht kennisinstituten uit Nederland, België, Duitsland en Luxemburg gaan daarom onder coördinatie van Deltares onderzoek doen naar beter beheer van grensoverschrijdende regionale stroomgebieden. De watersnood in juli 2021 heeft geleerd dat autoriteiten hier geen goed overzicht over hebben en dat kennis over de overstromings- en droogterisico’s langs de kleinere grensoverschrijdende zijrivieren van de Maas en Rijn nog heel versnipperd is.
Het artikel stelt terecht dat voor grensoverschrijdend waterbeheer nog te weinig urgentie is.