De achterstand bij het onderhoud van sluizen en bruggen is urgenter dan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat doet voorkomen. Dat zegt de Algemene Rekenkamer in verband met het vandaag gepresenteerde jaarverslag 2018 van het ministerie. Volgens het controleorgaan is meer geld voor onderhoud nodig.
Het is Verantwoordingsdag ofwel ‘woensdag gehaktdag’, de tegenhanger van Prinsjesdag. Het kabinet legt vandaag verantwoording af over de voortgang van de plannen van afgelopen jaar. Naast het Financieel Jaarverslag van het Rijk is het Rijksjaarverslag gepresenteerd, dat bestaat uit de jaarverslagen van de departementen. Deze stukken heeft de Algemene Rekenkamer beoordeeld.
De instantie kraakt een aantal kritische noten bij het jaarverslag over 2018 van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Onder meer als het gaat om het onderhoud aan bruggen en sluizen. Een aanzienlijk deel hiervan dateert uit de jaren vijftig en zestig of nog eerder. De Rekenkamer constateert dat het aantal stremmingen door storingen en ongepland onderhoud op het hoofdvaarwegennet fors is toegenomen.
Grote onderhoudsachterstand
Francine Giskes, lid van het college van de Algemene Rekenkamer, zegt daarover: “De onderhoudsachterstand van sluizen en bruggen is urgenter dan het beeld dat uit de jaarverslagen van de minister van Infrastructuur en Waterstaat naar voren komt. Als onderhoud te lang wordt uitgesteld, neemt de kans op storingen toe. Dit kan uiteindelijk leiden tot hogere kosten.”
Het oordeel van de Rekenkamer is gebaseerd op eigen onderzoek naar de situatie bij 26 bruggen en sluizen. Zij zijn tussen januari 2017 en juni 2018 meer dan drie dagen geheel of gedeeltelijk afgesloten geweest. Geen van de objecten is door Rijkswaterstaat aangemerkt als achterstallig onderhoud.
Volgens de Algemene Rekenkamer is er meer geld nodig om “de boeggolf aan uitgesteld en achterstallig onderhoud” weg te werken. De Rekenkamer beveelt minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat aan om prioriteit te geven aan het wegwerken van het uitgesteld onderhoud. Ook zou de minister meer inzicht kunnen geven in de bruggen en sluizen die het einde van hun levensduur naderen en wat daarvan de veiligheidsrisico’s en financiële consequenties zijn.
Van Nieuwenhuizen schrijft in een reactie dat de beschikbaarheid van het hoofdvaarwegennet inderdaad niet voldoet aan de door haarzelf gestelde indicatie. “Deze signalen zijn terecht en sterken mij in het gevoel dat er iets aan gedaan moet worden. Ik heb opdracht gegeven aan een hoog ambtelijke taskforce om handelingsperspectieven aan te reiken. Doel daarbij is om de beschikbaarheid van het hoofdvaarwegennet weer op orde te brengen en te houden. Mede naar aanleiding van uw onderzoek streef ik daarbij naar het verbeteren van de informatie (inclusief de definities) en de uiteindelijke gevolgen hiervan op de begroting.”
Beoordeling keringen op schema
Integraal waterbeleid en waterkwaliteit zijn twee thema’s in het jaarverslag 2018 van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Wat betreft het eerste wordt opgemerkt dat de beoordeling van primaire waterkeringen met het Wettelijke beoordelingsinstrumentarium 2017 nog steeds op schema loopt. Verder is vorig jaar het programma Integraal Riviermanagement opgezet. Hierin worden rijksopgaven voor de rivier als waterveiligheid, scheepvaart, ecologische waterkwaliteit, rivierbodemligging en vegetatiebeheer in samenhang geprogrammeerd en uitgevoerd.
Volgens het jaarverslag heeft 2018 laten zien dat droogte en hittestress nadrukkelijker aandacht verdienen. Zo is het van belang om de ruimtelijke inrichting aan te passen aan het veranderende klimaat. In dit verband wordt gewezen op het bestuursakkoord Klimaatadaptatie dat in november is afgesloten. Er zijn afspraken gemaakt over een gezamenlijke aanpak om ruimtelijke adaptatie te versnellen.
Versnellingstafels voor waterkwaliteit
Bij het thema van waterkwaliteit wordt gemeld dat de Delta-aanpak Waterkwaliteit bestuurlijk is versterkt door de instelling van drie versnellingstafels. Het gaat om de landbouwtafel (meststoffen en gewasbescherming), de stoffentafel (opkomende stoffen en medicijnresten) en de brede tafel (met verbindende acties zoals Kaderrichtlijn Water, analyses, kennisimpuls en communicatie).
In 2018 is het uitvoeringsprogramma Aanpak opkomende stoffen in water opgesteld, wat onder meer leidt tot een pilot waarin zeventig watervergunningen worden doorgelicht. Ook wordt een opleidingsprogramma voorbereid voor vergunningsverleners water bij alle bevoegde gezagen. Het doel is het verbeteren van de vergunningverleningspraktijk voor industriële lozingen. Een ander uitvoeringsprogramma is Medicijnresten uit water, waarin maatregelen van bron tot zuivering staan. Eind 2018 is de eerste pilot voor zuivering van medicijnresten gestart bij de rioolwaterzuivering van Aarle-Rixtel.
Het jaarverslag van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat besteedt een passage aan de Human Capital Agenda, die de instroom van goed gekwalificeerd personeel in de watersector bevordert. Afgelopen jaar zijn er 22 studiebeurzen aan waterambassadeurs uitgereikt. Zij gaven gastlessen om de watersector in de belangstelling van andere jongeren te brengen. Ook is een makathon (een speciaal soort innovatie-evenement) voor ‘smart water solutions’ georganiseerd.
Internationale samenwerking
In het jaarverslag over Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (vallend onder het ministerie van Buitenlandse Zaken) is aandacht voor de internationale samenwerking op waterterrein. Het ministerie zet extra in op het duurzaam opbouwen en versterken van instituties voor waterbeheer in ontwikkelingslanden om duurzaamheid van resultaten te verzekeren. Voorbeelden hiervan zijn de langjarige steun aan de programma’s WaterWorx (een samenwerking met Nederlandse drinkwaterbedrijven) en Blue Deal (een samenwerking met waterschappen).
Het ministerie heeft samen met een aantal binnen- en buitenlandse partijen een Water, Peace and Security Partnership opgezet. Dit is door Nederland aan de VN-Veiligheidsraad gepresenteerd. Landen en gemeenschappen krijgen ondersteuning bij het vroegtijdig onderkennen en mitigeren van mogelijke conflicten over water. Dat gebeurt met data-analyse, capaciteitsopbouw en bemiddeling.
MEER INFORMATIE
Informatie en stukken Verantwoordingsdag
Jaarverslag 2018 ministerie van IenW
Rekenkamer over onderhoud bruggen en sluizen
Verantwoordingsonderzoek IenW door Rekenkamer
Reactie minister van IenW op verantwoordingsonderzoek
Jaarverslag 2018 Deltafonds
Staat van Ons Water 2018
