Door verontreiniging met chemische stoffen wordt ons grondwater elke dag een klein beetje viezer, het wordt zouter en we gebruiken meer dan er wordt aangevuld. Snelle actie is daarom nodig, zo luidt het eindadvies van de landelijke Studiegroep Grondwater. Ze doet daarin tien aanbevelingen voor een beter grondwaterbeheer.
De Studiegroep Grondwater is begin 2020 in het leven geroepen om de grondwateropgaven in beeld te brengen, te analyseren wat nodig is voor een duurzame instandhouding van de grondwatervoorraden en aanbevelingen te geven voor verbetering. Dat gebeurde in opdracht van de minister van Infrastructuur en Waterstaat, die het eindadvies ‘Grondwater: onzichtbaar en onmisbaar’ deze week aan de Tweede Kamer heeft aangeboden.
De minister, Mark Harbers, is ingenomen met dit advies. "Het geeft de urgentie die speelt op het vlak van grondwater goed weer", schrijft hij in zijn begeleidende brief. Daarmee sluit het volgens hem ook goed aan op de recente beleidsbrief Water en Bodem Sturend en op lopende programma’s als het Deltaprogramma Zoetwater, het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie en het programma Bodem en Ondergrond.
Ook de Unie van Waterschappen (UvW) en de koepel van drinkwaterbedrijven Vewin reageren positief op het advies. Ze missen nog wel de uitvoeringsparagraaf; die wordt de komende maanden verder uitgewerkt.
Grenzen
De studiegroep, waarin naast enkele ministeries ook de UvW en Vewin vertegenwoordigd zijn, constateert dat het grondwatersysteem tegen zijn grenzen aanloopt en die op in een aantal gebieden zelfs al heeft bereikt. Dat heeft gevolgen voor onder andere de natuur, de drinkwatervoorziening, de landbouw en de bebouwde omgeving op slappe bodems (verzakking).
Die problemen zijn niet nieuw en ook niet onbekend, aldus het rapport. "Toch blijkt dat het moeilijk is om de grondwaterproblematiek voldoende urgentie mee te geven en het voldoende op de kaart te zetten."
Dat komt, zo luidt de analyse, doordat partijen niet altijd hun rol in het grondwaterdomein pakken en de beschikbare instrumenten voor grondwater inzetten. Een andere verdeling van de verantwoordelijkheden zal volgens de studiegroep echter "niet per se" tot een verbetering van het grondwaterbeheer leiden.
Liever ziet zij dat de partijen hun verantwoordelijkheid nemen en gaan samenwerken om een transitie in gang te zetten "waarbij (grond)water en bodem daadwerkelijk belangrijke ordenende principes worden in de ruimtelijke ordening".
Aanbevelingen
Het advies bevat tien aanbevelingen om de grondwateropgaven hoger op de agenda te krijgen en een gezond en duurzaam grondwatersysteem ook voor de toekomst te borgen. De eerste is om grondwater beter vast te houden door waterbeheer en landgebruik dat gericht is op de sponswerking van de bodem. Daarvoor moet het ‘natuurlijk’ grondwaterpeil leidend zijn. Andere aanbevelingen gaan over bijvoorbeeld natuurherstel, verzilting, bronaanpak, kennisontwikkeling en vergunningverlening.
De studiegroep adviseert ook om alle grondwateronttrekkingen in beeld te brengen en op basis daarvan een ‘onttrekkingsplafond’ met voorkeursvolgorde op te stellen. Rond natuurgebieden moeten bufferzones komen, maar daarbij dient op de korte termijn wel rekening gehouden te worden met de leveringsplicht van de drinkwaterbedrijven.
LEES OOK
H2O-bericht: Water en bodem sturend, met 33 structurerende keuzes zet kabinet in op herinrichting van Nederland
H2O-bericht: Integraal, landelijk beeld grondwater in de maak
