Nederland zal de komende jaren ingrijpend verbouwd moeten worden om grote opgaven als de energietransitie ruimtelijk een plek te kunnen geven. De huidige aansturing is daarvoor echter ontoereikend, concludeert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in een adviesrapport. Meer regie van het Rijk en meer uitvoeringskracht bij provincies, gemeenten en waterschappen zijn nodig.
In het rapport ‘Geef richting, maak ruimte!’ analyseert de raad waar de ruimtelijke sturing tekortschiet en geeft hij zes adviezen hoe het beter kan. Het rapport is gisteren aangeboden aan de bewindspersonen van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Economische Zaken en Klimaat, Infrastructuur en Waterstaat en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.
Dat die vier ministeries allemaal iets te maken hebben met de inrichting van ons land, is gelijk al een van de problemen. Volgens de Rli moet er een minister voor ruimtelijke ordening die de ruimtelijke opgaven en keuzes in het kabinet agendeert en de samenwerking tussen de ministeries intensiveert.
Het kabinet heeft in de afgelopen twintig jaar minder gestuurd op de ruimtelijke ordening van Nederland dan daarvoor, analyseert de raad. Provincies, regio’s en gemeenten hebben onvoldoende kennis, financiën en capaciteit om grote ruimtelijke opgaven adequaat op te pakken.
NOVI-plus
Voor die opgaven op het gebied van klimaat, energie, wonen, natuur en landbouw is een sterkere regierol van het Rijk wel nodig, aldus de Rli. De huidige Nationale Omgevingsvisie (NOVI) biedt daarvoor onvoldoende basis. Die moet uitgebreid worden tot een NOVI-plus, waarin nationale doelen en keuzes in hun onderlinge samenhang worden opgenomen, met ruimte voor regionale uitwerking.
Ook moet het kabinet extra budget ter beschikking stellen aan provincies en gemeenten voor de uitvoering van bijvoorbeeld het Klimaatakkoord. De raad pleit voor het ‘ontschotten’ van rijksbudgetten voor opgaven in de regio, zodat er per regio één budget beschikbaar komt.
De provincies dienen eveneens meer regie te nemen en opdrachtgever te worden voor een nieuwe ‘landinrichtingsronde’. Die zou aan een ‘regiotafel' gestalte moeten krijgen. Waterschappen kunnen hierbij een interessante rol spelen, aldus het advies, omdat zij de nodige uitvoeringservaring in huis hebben.
"Met hun agenda voor een duurzaam water- en bodemsysteem hebben waterschappen tevens een natuurlijke, verbindende rol in het organiseren van samenhang tussen de ruimteclaims (en wensen) van diverse partijen die actief zijn in het buitengebied, van terreinbeherende organisaties tot landbouw- en drinkwaterbedrijven."
Water sturend
In een reactie zegt de Unie van Waterschappen de oproep voor meer regie van het Rijk rond de grote opgaven te ondersteunen. "Daarbij zouden water en bodem meer sturend moeten zijn in de ruimtelijke inrichting, zodat ons land klimaatbestendig wordt ingericht. Dat betekent bijvoorbeeld klimaatbestendig bouwen en de waterbeheerder vanaf het allereerste idee bij ruimtelijke plannen betrekken."
Dat is ook waarvoor de Unie samen met andere partijen pleit in de ‘Verkenning klimaatadaptatie bij grootschalige woongebieden’, die eerder deze week werd gepresenteerd.
De Unie verwijst nog naar het manifest ‘Krachtig groen herstel’, waarin zij vlak voor de verkiezingen in maart van dit jaar samen met de koepels IPO en VNG stelde dat voor een gezamenlijke aanpak in de regio meer ondersteuning van het Rijk nodig is.
MEER INFORMATIE
Ilr-rapport ‘Geef richting, maak ruimte!’
Reactie Unie van Waterschappen
H2O-bericht: Verkenning: betrek waterschappen eerder als partner bij woningbouw
H2O-bericht: ‘Laat water leidend zijn bij de herinrichting van ons land’
H2O-redactioneel: Dringend behoefte aan slagvaardige regie
