VEI, een initiatief van zeven Nederlandse waterbedrijven, werkt sinds 2018 samen met vier waterbedrijven in het zuiden van de Filipijnen. Versterking van hun capaciteit staat hierbij centraal. Door een project in de gemeente Bayawan – met financiering van Water for Life – hebben ruim 13.500 arme mensen toegang gekregen tot veilig kraanwater. Zij betalen nu veel minder voor drinkwater.
door Hans Klip
Daarmee is het doel ruimschoots gehaald, vertelt programmamanager Carl Kamstra van VEI. “We wilden 13.000 inwoners van Bayawan helpen en dat zijn er zelfs meer geworden.” Veel dorpjes in het buitengebied en de bergen zijn nu verbonden met het gemeentelijke drinkwaternet. Bayawan Water District (BAWAD), het lokale waterbedrijf, legde leidingen aan en bouwde een nieuwe waterzuiveringsinstallatie. “Bewoners werkten hieraan zelf mee.”
Maar er was meer nodig. Veel huishoudens konden zich een eigen kraanwateraansluiting financieel niet veroorloven. Kamstra: “Dit kost omgerekend honderd euro en dat geld hebben de meeste mensen gewoon niet. Daarom hebben we ervoor gezorgd dat mensen die beschikten over een officieel certificaat van armoede uitgegeven door de overheid, gratis de aansluiting konden krijgen.”
Grote verbetering
Dat mensen nu toegang hebben tot kraanwater, is volgens Kamstra een grote verbetering. “Zij gebruikten eerst oppervlaktewater dat vaak vervuild is of kochten flessen drinkwater van twintig liter die 25 pesos (een peso is ongeveer 1,7 eurocent, red.) kosten. Voor arme mensen in de Filipijnen is dat een hoog bedrag. Zij betalen nu 20 pesos voor duizend liter kraanwater. Mensen besparen dus enorm veel geld. Ze zijn daarvoor dankbaar.”
Carl KamstraOok hoeven bewoners geen moeite meer te doen om aan drinkwater te komen, nu ze thuis een kraan hebben. Vooral meisjes moesten vroeger erop uit om water te halen, waardoor ze niet naar school konden. “Dat is gelukkig voorbij.”
Langdurig partnerschap
Deze verbetering van de drinkwatervoorziening in Bayawan werd op 15 april officieel afgerond met de inhuldiging van de San-Jose Bugay Water Treatment, de nieuwe zuiveringsinstallatie in de bergen. Het was het eerste project in het kader van het partnerschap Performance Enhancement of the Water Utilities in the Philippines (PEWUP). Sinds 2018 ondersteunt VEI vier waterbedrijven op de zuidelijke eilanden Cebu en Negros.
VEI is een dochteronderneming van Vitens en Evides Waterbedrijf waarbij nog vijf partijen uit de Nederlandse drinkwatersector zijn aangesloten (Brabant Water, PWN, Waterbedrijf Groningen, WML en WLN). VEI voert namens deze bedrijven hun internationale beleid voor maatschappelijk verantwoord ondernemen uit. Daarvoor worden langdurige Water Operator Partnerships aangegaan met waterbedrijven in Afrika, Azië en Zuid-Amerika.
“We richten ons op het versterken van de capaciteit van de waterbedrijven”, licht Kamstra toe. “Hiermee sluiten we aan bij het zesde duurzame ontwikkelingsdoel van de Verenigde Naties. Wij willen eraan bijdragen dat arme huishoudens toegang krijgen tot schoon drinkwater en goede sanitaire voorzieningen. Dat doen we in de Filipijnen namens het programma WaterWorX, waaraan alle Nederlandse drinkwaterbedrijven deelnemen.”
Versnipperde watersector
Kamstra heeft heel wat van de wereld gezien sinds hij in 2008 bij VEI aan de slag ging. Hij had eerder standplaatsen in een aantal Afrikaanse landen, Mongolië en Vietnam. “Ik ben bij VEI gedetacheerd door Vitens en ondersteun buitenlandse waterbedrijven op het gebied van business planning, financiën en commerciële zaken.”
In de Filipijnen is de watersector sterk versnipperd. Er zijn meer dan vijfhonderd publieke waterbedrijven en 28 duizend leveranciers van waterdiensten. “Deze situatie trof je in ons land een eeuw geleden aan. In elke gemeente is er minstens één waterbedrijf. Dat kan een gemeentelijke organisatie zijn of een andere partij, zoals een per barangay georganiseerde associatie. Een barangay kun je vergelijken met een wijk.”
Dat maakt het lastig om tot een efficiënte en duurzame watervoorziening te komen. “Er is niet veel bereidheid bij waterbedrijven om samen te werken. Als pragmatische Nederlanders zeggen we: waarom organiseer je de watervoorziening niet per eiland? Zo valt op Cebu in het westen de meeste neerslag, terwijl in het oosten de hoofdstad Cebu City bijna een miljoen inwoners heeft. Door deze twee delen van het eiland met elkaar te verbinden kun je zorgen voor een goede oplossing voor de toekomst. Daar willen lokale politici echter niet aan.”
Veel wil om te verbeteren
Kamstra werkt met veel plezier in het Zuidoost-Aziatische land. “De mensen van de waterbedrijven zijn behoorlijk goed opgeleid en erg leergierig. Ze willen oprecht dat de drinkwatervoorziening beter wordt. Slechts met één waterbedrijf loopt de samenwerking stroef door het gedrag van de directeur.”
De overkoepelende Philippine Association of Water Districts is als partner betrokken. “Samen zorgen we voor benchmarking. Ook organiseren we online trainingen en webinars over diverse onderwerpen, zoals hydraulisch modelleren, het gebruik van het assetsysteem GIS en het maken van een businessplan. Experts van de Nederlandse waterbedrijven delen hierbij hun kennis en ervaringen.”
'De drinkwatervoorziening voor arme mensen heeft vaak geen hoge prioriteit'
Bijdrage door Water for Life
Het project in Bayawan is voor een deel gefinancierd door de gemeente en de betrokken barangays. Daarnaast stelde de Stichting Water for Life geld beschikbaar. Dit is een initiatief van de Nederlandse drinkwaterbedrijven. Klanten kunnen via Water for Life een bijdrage geven om in andere landen drinkwater en een toilet net zo vanzelfsprekend te maken als in Nederland.
De financiële ondersteuning vanuit het buitenland is belangrijk, zegt Kamstra. “Anders komen zulke projecten niet tot stand. Filipijnse waterbedrijven hebben amper reserves, omdat de drinkwatertarieven op hun best kostendekkend zijn. Ook heeft de drinkwatervoorziening voor arme mensen vaak geen hoge prioriteit. Voor ons is dat wel het geval vanwege de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Ik hoop dat de Filipijnse waterbedrijven er in de toekomst echt een prioriteit van maken.”
Amper technische ondersteuning nodig
BAWAD voerde het project volledig zelf uit. Zo heeft het waterbedrijf de aanbesteding van de waterzuiveringsinstallatie gedaan en het technisch ontwerp gemaakt. “Daarvoor heeft BAWAD de expertise in huis en dat is fijn.”
Een procestechnoloog van Vitens heeft nog wel het ontwerp van het zuiveringssysteem beoordeeld. Op zijn voorstel is er een bezinktank toegevoegd in verband met de waterkwaliteit. Kamstra wijst erop dat bij andere Filipijnse projecten vaak meer technische ondersteuning vanuit Nederland nodig is. “Dan roepen we de hulp in van medewerkers van de bij VEI aangesloten drinkwaterbedrijven.”
Plotselinge overstroming tegenvaller
Er waren wel enkele tegenslagen waardoor het project langer duurde dan gepland. Zo zorgden lokale verkiezingen – “dan mag er een tijdje niet worden aanbesteed” – en het uitbreken van de coronacrisis – “daardoor konden maandenlang geen materialen worden geleverd” – voor vertraging. Een grote tegenvaller was de overstroming van de San-Jose Bugay Water Treatment in oktober 2020, op het moment dat het project eigenlijk al klaar was.
Kamstra legt uit: “Er raasde toen een tyfoon over het noorden van de Filipijnen die ook gevolgen had voor het zuidelijk gelegen Bayawan. Het regende zo hard dat er een ‘flash flood’ van meer dan acht meter hoog ontstond. Wij dachten dat we het waterzuiveringsstation klimaatbestendig hadden gemaakt, maar bij deze echt uitzonderlijke overstroming bleek toch van niet. Het water steeg tot halverwege de installatie en alle elektrische apparatuur werd beschadigd. Met geld uit het noodfonds van Water for Life is de installatie hersteld en op een hogere plek geplaatst.”
Samenwerking voortgezet
De programmamanager van VEI verwacht nog een tijd in de Filipijnen te blijven. “De huidige samenwerking binnen PEWUP loopt formeel eind dit jaar af, maar er worden momenteel afspraken gemaakt over een volgende fase van vijf jaar. We willen vanaf 2022 ook met meer waterbedrijven gaan samenwerken. We hopen dat dit voortduurt tot 2030, de deadline van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN.”
Met Bayawan Water District blijven er sterke banden. “Wij zijn al gestart met twee nieuwe projecten om arme gezinnen toegang tot goed drinkwater te geven. Ook zijn we bezig om zo’n zeshonderd aansluitingen te realiseren in de buurgemeente Santa Catalina, die met Bayawan gaat fuseren.”
MEER INFORMATIE
Projecten Water for Life in de Filipijnen
MEER ARTIKELEN WATERWERK WERELDWIJD
Project Maji: ‘We schrijven een goed voorstel, hebben €300.000 nodig, maar dan staan er ook 34 werkende installaties’
‘Nederland is wereldwijd gidsland op gebied van drinkwater’
Mobiele unit BlueElephant zuivert afvalwater in Palestijnse Gebieden
'Afvalwater dat in sloppenwijken tussen de huisjes doorloopt is mensonterend'
Weersextremen worden extremer: alle zeilen moeten worden bijgezet