Het kabinet wil met een extra miljardeninvestering het doel van 49 procent broeikasgasreductie in 2030 in het vizier houden. Zo wordt het budget van de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie fors verhoogd. Voor de grote infrastructurele opgave is volgend jaar een bedrag van 3,6 miljard euro beschikbaar, is vandaag tijdens Prinsjesdag bekendgemaakt.
Het komt niet als een verrassing dat het kabinet – ondanks de demissionaire status – de portemonnee trekt om te voldoen aan het Urgenda-vonnis over de vermindering van de uitstoot van CO2. Dit was aan de vooravond van Prinsjesdag al uitgelekt.
De afgelopen jaren zijn er forse maatregelen genomen maar toch is een extra inspanning nodig om het doel van 49 procent broeikasgasreductie in 2030 ten opzichte van 1990 te halen, wordt gesteld in een bericht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Het kabinet investeert daarom 6,8 miljard euro extra in klimaatmaatregelen zonder lastenverzwaringen. “Hiermee stellen we Nederlanders in staat om een bijdrage te leveren aan de verduurzaming van ons land, blijft de uitvoering van het klimaatakkoord op tempo en gaat de CO2-uitstoot in Nederland versneld omlaag”, aldus het EZK-bericht.
Los hiervan draagt Nederland in 2022 naar verwachting 1,3 miljard euro bij aan klimaatactie in ontwikkelingslanden. De rijkere landen hebben daarvoor het jaarlijkse bedrag van 100 miljard dollar toegezegd, maar dat wordt bij lange na nog niet gehaald.
Flinke verhoging van budget SDE++
Veel geld gaat naar de verhoging van de budgetten en uitkeringen van subsidieregelingen. Zo is er voor de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie (afgekort SDE++) 3 miljard euro extra beschikbaar. Een andere maatregel is dat consumenten een tegemoetkoming van 1.000 tot 2.100 euro kunnen krijgen voor de aanschaf van een hybride warmtepomp, een cv-installatie die via zowel gas als elektriciteit warmte kan produceren.
Het kabinet reserveert 1,3 miljard euro voor energie-infrastructuurprojecten die belangrijk zijn voor de klimaat- en energietransitie. Met een deel van het bedrag wordt een warmtetransportnet in Zuid-Holland gesubsidieerd. Ook is 750 miljoen euro bestemd voor het ombouwen van delen van het bestaande gasnet tot een landelijke ‘waterstofbackbone’, die de Nederlandse industrieclusters verbindt.
De industrie mag vanaf 2050 bijna geen schadelijke stoffen meer uitstoten. Het kabinet komt daarom met maatregelen om de emissies naar beneden te brengen. Dit geldt bijvoorbeeld voor lachgas.
Extra aandacht voor waterveiligheid
Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) laat weten dat er in 2022 in totaal 3,6 miljard euro wordt geïnvesteerd in onderhoud, vervanging en renovatie van wegen, vaarwegen, spoor, bruggen en hoofdwatersysteem. Daarvan gaat 2,1 miljard euro naar Rijkswaterstaat en 1,5 miljard euro naar ProRail voor het spoor. Hiermee wordt volgens het ministerie een belangrijke stap gezet in de enorme onderhoudsoperatie van de komende jaren, al blijven er forse tekorten.
Ook is er extra aandacht voor verkeers- en waterveiligheid. De wateroverlast in Limburg in juli en het recente klimaatrapport van de Intergovernmental Panel on Climate Change laten volgens het ministerie zien dat Nederland beter moet worden beschermd tegen de gevolgen van extreem weer. “IenW zet daarom vol in op dijkversterking en rivierverruiming. Er wordt verder onderzocht hoe Nederland kan worden voorbereid op hevige neerslag; met de aanbevelingen gaat IenW in 2022 aan de slag.”
Meer geld voor zoetwatervoorziening
Aan langdurige droogte is eveneens gedacht. Het ministerie van IenW besteedt 100 miljoen extra aan het Deltaplan Zoetwater voor de periode 2022-2027. Dit bedrag komt bovenop de 150 miljoen euro die al in het Deltafonds was gereserveerd. Daarnaast investeren waterschappen, provincies en gemeenten samen nog 540 miljoen euro. Het totale budget voor zoetwatermaatregelen is nu zo'n 800 miljoen euro, vrijwel een verdubbeling ten opzichte van de vorige periode.
In een bericht van deltacommissaris Peter Glas in verband met de publicatie van het Deltaprogramma 2022 wordt toegelicht waarvoor het geld wordt gebruikt. “Bij de maatregelen gaat het onder meer om de aanleg van nieuwe aanvoerroutes (sloten en kanalen) om zoetwater uit de Rijn en Maas beter te gebruiken. Op de zandgronden richt de aanpak zich onder meer op het laten meanderen van beekjes en de inzet van stuwen om het water vast te houden. Ook voor de regenton van Nederland, het IJsselmeer, worden maatregelen genomen om de zoetwaterbuffer beter te beschermen tegen zout water dat bij de sluizen bij de Afsluitdijk binnendringt. Verder wordt onderzocht of en hoe we andere waterbronnen beter kunnen gebruiken, zoals gezuiverd rioolwater of brak grondwater.”
Versnelling bij uitvoering van Deltaprogramma bepleit
Het Deltaprogramma 2022 heeft de ondertitel Iedere schop in de grond klimaatbestendig. Glas vindt dat er extra geld en actie nodig zijn voor de aanpassing aan klimaatverandering. Hij pleit voor 800 miljoen euro extra in de komende vier jaar om het tekort op het budget voor beheer en onderhoud van de waterwerken weg te werken. Ook vraagt hij om structureel 100 miljoen euro per jaar extra in het Deltafonds. Hierin is momenteel jaarlijks gemiddeld 1,3 miljard euro per jaar beschikbaar.
Door meer geld uit te trekken kan worden voorkomen dat het tekort op beheer en onderhoud ten koste gaat van nieuwe watermaatregelen, stelt de deltacommissaris. “Het is in het licht van de klimaatverandering onverantwoord om vertraging op te lopen bij de uitvoering van het Deltaprogramma. Er is juist een versnelling nodig.”
Glas wil een betere koppeling van de wateropgaven en de andere grote opgaven voor onder andere woningbouw, energie en landbouw. De waterbeheerders moeten daarom bij woningbouwplannen direct aan tafel zitten. Ook is volgens de deltacommissaris een meer dwingende aanpak van het kabinet nodig in verband met de stijgende zeespiegel, hogere maar ook lagere afvoeren in de rivieren en weersextremen.
KLIMAAT EN WATER IN DE TROONREDE
In de troonrede van koning Willem-Alexander was er veel aandacht voor het klimaat. En terwijl de koning in 2020 geen enkele keer het woord ‘water’ noemde, was dat nu anders. Een aantal passages uit de rede.
Over alomvattende problemen als klimaatverandering en schuivende machtsverhoudingen op het wereldtoneel: “Deze grote internationale ontwikkelingen voelen misschien abstract en ver weg, maar zijn dat niet. Klimaatverandering kwam deze zomer dichtbij toen inwoners van Limburg in een paar dramatische dagen hun huizen en bedrijven na extreme regenval onder water zagen lopen.”
Over de noodzaak om op klimaatterrein extra maatregelen te nemen ondanks de demissionaire status van het kabinet: “Sommige onderwerpen zijn zo urgent, dat stilstand nu ons land onnodig op achterstand zou zetten. Daarom meent de regering er goed aan te doen in het lopende beleid voor komend jaar een aantal extra stappen te zetten, onder andere op het terrein van klimaat, rechtsstaat en woningbouw…. Van de onderwerpen die zowel de grenzen van een kabinetsperiode als onze landsgrenzen overstijgen, is klimaatverandering zonder twijfel het meest dringend. Deze zomer kwam het International Panel on Climate Change met een harde en uitermate zorgelijke waarschuwing. De klimaatverandering en de stijging van de zeespiegel gaan veel sneller en zijn veel ernstiger dan eerder voorzien. Dat raakt onze veiligheid, natuur en leefomgeving, maar bijvoorbeeld ook het wereldwijde armoedevraagstuk en toekomstige migratiestromen.”
Over de enorme wateroverlast in Limburg in juli: “In Nederland houdt de bescherming tegen hoogwater uiteraard de allerhoogste prioriteit. De grootschalige overstromingen in Limburg zijn voor de regering aanleiding om in overleg alle geplande maatregelen opnieuw tegen het licht te houden en te kijken of en waar versnelling nodig is.”
Over de extra investering van miljarden in verband met de Klimaatwet: “Met het Klimaatakkoord en de Klimaatwet is in deze regeerperiode in ons land een belangrijke aanzet gegeven voor het terugdringen van de CO2-uitstoot. De uitvoering van de gemaakte afspraken is in volle gang. Maar dat neemt niet weg dat de gerechtelijke uitspraak in de zogeheten Urgenda-zaak tot een versnelling dwingt, ook om de doelstellingen van de Klimaatwet te halen. De regering reserveert bijna 7 miljard euro extra voor aanvullende maatregelen, bijvoorbeeld voor verduurzaming van woningen en industrie en om elektrisch rijden verder te stimuleren.
Over de uitdagingen en kansen van een ambitieus klimaatbeleid: “In Europees verband heeft de regering een verhoging bepleit van 49 naar 55 procent CO2-reductie in 2030. Daarnaast steunt zij de doelstelling van klimaatneutraliteit in 2050, zoals vastgelegd in de Europese Green Deal. Het is duidelijk dat de komende jaren extra inspanningen nodig zijn om deze aangescherpte doelstellingen te halen. Tegelijkertijd biedt een ambitieus klimaatbeleid ook kansen: voorop de kans een mooier, schoner en veiliger land na te laten. Maar ook economische kansen, bijvoorbeeld in de export en toepassing van Nederlandse kennis op het gebied van duurzame technologie en waterveiligheid.”
MEER INFORMATIE
Prinsjesdagstukken voor 2022
Maatregelen op klimaatterrein
Bericht ministerie van EZK
Bericht ministerie van IenW
Deltaprogramma 2022
Tekst van troonrede
H2O Actueel: deltacommissaris over klimaatbestendige woningbouw
