Wat betekenen nieuwbouwplannen voor bijvoorbeeld de drinkwatervoorziening, de biodiversiteit of het cultureel erfgoed in een gebied? Op verzoek van de minister heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat nu voor het eerst in kaart gebracht. Vooral in het westen van het land blijken de risico’s groot.
"Te vaak worden plannen gemaakt die weliswaar passen binnen beleidsvoornemens, maar in het licht van andere waarden of toekomstige ontwikkelingen onverstandig zijn", zegt Rienk Kuiper, programmaleider ruimtelijke ordening bij het PBL, in een toelichting.
Het gaat dan niet alleen om het verlies van bijvoorbeeld natuur of cultuurhistorische waarden, maar ook om de risico’s die het bouwen op kwetsbare plekken inhoudt voor de nieuwe woningen of bedrijven. Bouwen op slappe bodems bijvoorbeeld, zoals in het veenweidegebied van het Groene Hart, brengt in de toekomst hoge onderhoudslasten door verzakking met zich mee, waarschuwt het PBL.
En vanuit het oogpunt van waterveiligheid is er in de Arnhemse uiterwaarden op basis van de huidige omstandigheden misschien geen bezwaar tegen bouwen, maar dan wordt geen rekening gehouden met de verwachte toename van de hoeveelheid rivierwater die de Rijn moet afvoeren.
Pilotpublicatie
Vanuit de waterwereld is hier herhaaldelijk voor gewaarschuwd. Zo riep deltacommissaris Peter Glas het Rijk begin deze maand nog op "het water- en bodemsysteem meer leidend te laten zijn bij de locatiekeuzen, inrichting en bouwwijzen", iets wat het nieuwe coalitieakkoord inmiddels ook belooft.
Aanleiding voor de minister van Binnenlandse Zaken om het PBL om deze Planmonitor NOVI te vragen, was een vergelijkbare noodkreet begin dit jaar vanuit de Eerste Kamer. Het is de bedoeling dat deze pilotpublicatie jaarlijks een opvolger krijgt.
Uit de eerste editie blijkt, niet geheel verrassend, dat de plannen voor woon- en werklocaties in het westen van het land de grootste ruimteclaim op kwetsbare gebieden leggen. Met name delen van het Groene Hart en enkele voormalige Rijksbufferzones tussen de steden staan onder druk, constateert het PBL.
RuimteScanner
De Planmonitor NOVI brengt de risico’s in beeld met het ruimtegebruiksmodel RuimteScanner. Kaarten met ruimtelijke ontwikkelingen schuiven over de kaarten met kwetsbare gebieden heen, waarbij iedere dreigende aantasting van waarden oplicht.
Het PBL plaatst wel een belangrijke kanttekening: alleen de plannen van de provincie Noord-Holland waren openbaar. Voor de andere provincies moesten de onderzoekers het in principe doen met berichten uit de media. Ze roepen alle provincies daarom op deze informatie openbaar te maken.
MEER INFORMATIE
Pilot Planmonitor NOVI 2021
Een interessant gegeven is dat 80% van ons drinkwater thuis wordt verbruikt. Daar ligt een enorme uitdaging, maar ook een kans om echt verschil te maken. Door slimmer om te gaan met de distributie van water, kunnen we helpen om het verbruik te verminderen zonder dat we daar veel van merken. Dit zou niet alleen helpen om onze waterbronnen te sparen, maar ook de druk op het systeem tijdens droge perioden verlagen.
Dit gaat verder dan alleen maar korter douchen; het gaat om een bewuste verandering in ons dagelijks leven om ervoor te zorgen dat er genoeg water is voor iedereen. Iemand iets gunnen. Beginnen met het nadenken over de oplossingen menukaart ook met water zoals we dat met energie doen - waar kunnen we besparen, hoe kunnen we efficiënter zijn, en hoe kunnen we ons aanpassen aan nieuwe omstandigheden?
Er is geen eenduidige oplossing voor het probleem, en additionele productie levert ons op langere termijn niets op. Misschien is het tijd om deze uitdaging aan te gaan en te kijken naar hoe we thuis ons watergebruik kunnen optimaliseren.