Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) zitten in het drinkwater in Vlaanderen, blijkt uit onderzoek van de waterbedrijven op verzoek van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Het gaat om heel lage concentraties. Nergens wordt de Europese drinkwaternorm overschreden.
De aanwezigheid van PFAS in het kraanwater bevestigt volgens het deze week verschenen onderzoeksrapport het vermoeden dat de stoffen door hun persistentie diep in het Vlaamse milieu zijn doorgedrongen. PFAS zijn vastgesteld in drinkwater dat geproduceerd wordt uit zowel grondwater als oppervlaktewater.
PFAS is de verzamelnaam voor meer dan zesduizend door de mens gemaakte chemische stoffen, die van nature niet in het milieu voorkomen en niet of nauwelijks afbreken. Zij kunnen schadelijke effecten hebben voor de gezondheid van mensen en het milieu.
Uitgebreide meetcampagne
De Vlaamse waterbedrijven zijn op verzoek van de VMM medio vorig jaar gestart met een uitgebreide meetcampagne van PFAS in drinkwater. In het rapport staan de resultaten van de monitoringscampagne die tussen juni en september 2021 is gehouden. De waterbedrijven hebben toen op elke representatieve locatie zo’n drie metingen uitgevoerd en in totaal 836 stalen genomen.
Uit de analyse blijkt dat het drinkwater overal voldoet aan de Europese norm van 100 nanogram per liter (ng/l) voor de twintig meest relevante individuele PFAS (PFAS-20). Op geen enkele plek haalt de maximale concentratie PFAS de helft van de normwaarde.
De Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) hanteert een veel strengere gezondheidskundige advieswaarde van 4 ng/l voor vier PFAS-stoffen: perfluoroctaansulfonzuur (PFOS), perfluoroctaanzuur (PFOA), perfluornonaanzuur (PFNA) en perfluorhexaansulfonzuur (PFHxS). Toetsing aan deze advieswaarde EFSA-4 levert een iets ander beeld op. De waarde is overschreden bij 13 procent van de analyses. Dit probleem beperkt zich tot negen van de 75 Vlaamse leveringsgebieden van drinkwater. Bij vijf gebieden komt het water van buiten Vlaanderen, onder meer uit Brussel.
Gerichte daling
Volgens de Vlaamse Milieumaatschappij hoeven mensen zich geen zorgen te maken en kunnen zij zeker nog kraanwater drinken. De Vlaamse minister van Omgeving Vlaams Zuhal Demir rekent erop dat de waterbedrijven de opties in kaart brengen om de concentraties PFAS gericht te doen dalen en in ieder geval niet te laten oplopen. Belangrijk hiervoor zijn mogelijke verbeterde zuiveringstechnieken en het aanpakken van lozingen en bodemverontreiniging.
ONDERZOEKSRESULTATEN
De belangrijkste bevindingen van het PFAS-onderzoek zijn volgens de VMM:
• PFAS worden verspreid aangetroffen in het Vlaamse drinkwater.
• Het drinkwater in Vlaanderen voldoet aan de Europese norm voor PFAS-20. Bij geen enkele analyse is de Europese drinkwaternorm van 100 ng/l overschreden. In alle leveringsgebieden ligt de maximale concentratie onder de helft van deze norm.
• Deze vijf PFAS worden het meest teruggevonden: PFPeA (51,9 procent), PFHxA (48,3 procent), PFBS (47,8 procent), PFOA (43,7 procent) en PFHpA (32,9 procent).
• De gemiddelde concentratie voor alle individuele PFAS is lager dan 2 ng/l.
• Het is raadzaam dat de waterbedrijven gericht doorgaan met hun meetinspanningen en de opties in kaart brengen voor daling of minstens niet oplopen.
MEER INFORMATIE
Rapport van onderzoek
Toelichting door VMM
H2O Actueel: overschrijding EFSA-4 in Nederland
H2O Actueel: opnieuw beoordeling grenswaarden